Τη δεκαετία του 1970 υπήρξαν δυο πετρελαϊκές κρίσεις τη δεκαετία του 1970. Η πρώτη το 1973 και η δεύτερη έξι χρόνια αργότερα. Με την πρώτη σύγκρινε την τωρινή κατάσταση ο υπουργός Οικονομίας της Γαλλίας, Μπρούνο Λεμέρ, λέγοντας πως είναι παρόμοιες σε «ένταση και βαναυσότητα».
Πράγματι, από τη στιγμή που η Ρωσία εισέβαλλε στην Ουκρανία, οι τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου έχουν εκτιναχτεί στα ύψη, ακόμα περισσότερο μετά τις κυρώσεις της Δύσης στην πρώτη. Το πετρέλαιο αυτή τη στιγμή δεν βρίσκεται πολύ μακριά από να γράψει ιστορικό ρεκόρ.
Ο Λεμέρ συνέχισε λέγοντας πως αν η Γαλλία έκανε ένα δεύτερο σχέδιο μαζικής στήριξης στη χώρα, όπως αυτό που έγινε με τον Covid – 19, «αυτό απλά θα τροφοδοτούσε την άνοδο των τιμών». «Θα ήταν σαν να ρίχνουμε βενζίνη στη φωτιά», δήλωσε ο Γάλλος υπουργός. «Το 1973, αυτή η απάντηση προκάλεσε το πληθωριστικό σοκ που γνωρίζετε, οδήγησε τις κεντρικές τράπεζες να αυξήσουν μαζικά τα επιτόκια, κάτι που σκότωσε την ανάπτυξη».
Τι ακριβώς συνέβη το 1973 και προκλήθηκε η πετρελαϊκή κρίση; Και πόσες ομοιότητες υπάρχουν με σήμερα;
Και οι δυο πετρελαϊκές κρίσεις προκλήθηκαν από έναν πόλεμο. Αυτή είναι η πρώτη και όχι η μόνη ομοιότητα. Το 1973, η κρίση του πετρελαίου προκλήθηκε από τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, που ξέσπασε τον Οκτώβριο εκείνης της χρονιάς, μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου - Συρίας.
@history.com
Νωρίτερα, τον Αύγουστο του 1973, η Αίγυπτος είχε ζητήσει από τη Σαουδική Αραβία να μπει στη συμμαχία των δυο χωρών, με τον βασιλιά Φεϊζάλ να υπόσχεται πως θα χρησιμοποιήσει το πετρέλαιο ως μέσο πίεσης προς τη δύση. Πράγματι, μετά την έναρξη του πολέμου τα μέλη του Οργανισμού Αραβικών Εξαγωγέων Πετρελαιοπαραγωγών Κρατών (OAPEC), έκαναν μονομερώς αύξηση στην τιμή του πετρελαίου κατά 70%.
Οι ΗΠΑ αντέδρασαν. Στις 12 Οκτωβρίου αποφάσισαν να θέσουν σε εφαρμογή μια μεγάλη επιχείρηση ανεφοδιασμού του Ισραήλ με όπλα και πυρομαχικά. Ο OAPEC τότε ανακοίνωσε πως ξεκινά σταδιακή μείωση των εξαγωγών πετρελαίου στα κράτη που υποστήριζαν το Ισραήλ. Στις 19 Οκτωβρίου, Οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν πως θα στείλουν έξτρα οικονομική βοήθεια στο Ισραήλ, με τα μέλη του OAPEC να απαντούν άμεσα με εμπάργκο στις εξαγωγές πετρελαίου προς τις ΗΠΑ και την Ολλανδία (χώρα διέλευσης του πετρελαίου προς τις ΗΠΑ και τη Δυτική Ευρώπη).
@insidearabia.com
Οι «κυρώσεις» των αραβικών χωρών προς τις ΗΠΑ και γενικότερα τη δύση, τις ανάγκασαν τότε να αναλάβουν το ρόλο διαμεσολαβητή, ζητώντας την ανακωχή. Κάτι που έγινε στις 26 Οκτωβρίου.
Η ζημιά όμως στην οικονομία είχε ήδη γίνει. Οι αραβικές χώρες συνέχισαν να χρησιμοποιούν το πετρέλαιο ως μοχλό πίεσης και μετά την παύση των εχθροπραξιών, ώστε οι ΗΠΑ να μεσολαβήσουν εκ νέου για μια δίκαιη επίλυση των διαφωνιών Ισραηλινών και Αράβων.
Μετά τη λήξη των εχθροπραξιών, ο OAPEC έκανε νέες αυξήσεις στην τιμή του πετρελαίου, με τους Αμερικανούς να απειλούν μέχρι και με στρατιωτική επέμβαση στον Περσικό Κόλπο, κάτι που προκάλεσε την αντίδραση ακόμα και των συμμάχων τους.
Τον Δεκέμβριο του 1973, η τιμή του πετρελαίου είχε τριπλασιαστεί, σε σχέση με ένα τρίμηνο νωρίτερα. Το εμπάργκο σταμάτησε τον Μάρτιο του 1974, με τους Σαουδάραβες να βλέπουν με καλή θέληση τις προσπάθειες των Αμερικανών στις συνομιλίες μεταξύ Ισραήλ, Συρίας και Αιγύπτου.
@federalreservehistory.org
28 χρόνια μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το «οικονομικό θαύμα» είχε μόλις φτάσει στο τέρμα του. Η φθηνή ενέργεια έπαψε να υπάρχει και ο τριπλασιασμός της τιμής του αργού πετρελαίου, οδήγησε στην κατακόρυφη αύξηση του πληθωρισμού αλλά και γενικότερα των τιμών στα προϊόντα. Τα μεγάλα κράτη άντεξαν, αλλά οι πιο αδύναμες οικονομίες και χώρες του Τρίτου Κόσμου μείωσαν τις εξαγωγές τους και βρέθηκαν χρεωμένες. Αντίθετα, οι μεγάλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες, που δεν ανήκαν στον Οργανισμό Αραβικών Εξαγωγέων Πετρελαιοπαραγωγών Κρατών, πλούτισαν και αυτές από την άνοδο των τιμών.
Για την ιστορία, η πετρελαϊκή κρίση του 1979, ξεκίνησε από την ιρανική επανάσταση έχοντας και αυτή παρόμοια κατάληξη. Οι ομοιότητες με τη σημερινή κατάσταση είναι ουκ ολίγες και ας ελπίσουμε να μη μιλήσουμε για ακόμα μια παγκόσμια κρίση ενεργειακών πηγών το 2022.