Τα μεγάλα κοινωνικοπολιτικά κέρδη ακολούθησαν το απαρτχάιντ, αλλά η κληρονομιά του ρατσισμού και του διαχωρισμού είναι ακόμα εμφανώς ορατή.

Πριν από τρεις δεκαετίες, στις 27 Απριλίου 1994, μετά από αιώνες λευκής κυριαρχίας, οι μαύροι Νοτιοαφρικανοί ψήφισαν σε γενικές εκλογές για πρώτη φορά. Αυτό σηματοδότησε το επίσημο τέλος της διακυβέρνησης του απαρτχάιντ, που εδραιώθηκε μέρες αργότερα όταν ο Νέλσον Μαντέλα ορκίστηκε ως ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της χώρας.

Από την άφιξη των Ολλανδών εποίκων το 1600 και των Βρετανών αποίκων το 1700 και το 1800, η Νότια Αφρική ήταν ένα έργο που υπέβαλε τους μαύρους σε συστηματικά διαχωριστικούς νόμους και πρακτικές.

Τι ήταν το απαρτχάιντ;

Η κυβέρνηση του Εθνικού Κόμματος των Αφρικανέρ (NP) ορισε επίσημα το απαρτχάιντ ως κυβερνητική πολιτική στη Νότια Αφρική το 1948.

Μετάφραση από τα Αφρικάανς (μια γλώσσα που μιλήθηκε για πρώτη φορά από Ολλανδούς και Γερμανούς εποίκους) – Το απαρτχάιντ σημαίνει «χωρισμός» ή «αποχωρισμός» και το όνομά του ενσωμάτωσε τους τρόπους που η κυρίαρχη λευκή μειονότητα προσπάθησε να χωριστεί από και να κυριαρχήσει πάνω σε μη λευκούς κοινωνικά και χωροταξικά.

Οι πολιτικές χώρισαν αυστηρά και βίαια τις διαφορετικές φυλετικές ομάδες της Νότιας Αφρικής σε στρώματα: Λευκό, Έγχρωμο (πολυφυλετικό), Ινδικό και Μαύρο. Αυτές οι ομάδες έπρεπε να ζήσουν και να αναπτυχθούν χωριστά, και κατάφωρα άνισα, έτσι ώστε, παρόλο που ζούσαν στην ίδια χώρα, ήταν σε μεγάλο βαθμό αδύνατο για οποιαδήποτε ομάδα να αναμειχθεί με μια άλλη.

Οι κανόνες ήταν εξουθενωτικοί ιδιαίτερα για τη μαύρη πλειοψηφία που υποβιβάστηκε.Οι νόμοι περιόρισαν την κίνησή τους και τους στρίμωξαν σε μικρά τμήματα γης.

Τα μέρη που τους επιτρεπόταν να κατοικήσουν ήταν γενικά φτωχά και περιελάμβαναν χαρακτηρισμένες «Bantustans» (αγροτικές πατρίδες) ή κωμοπόλεις στα περίχωρα των πόλεων – οικισμοί χτισμένοι σε μεγάλο βαθμό από φτωχικά σπίτια που είχαν λίγες έως καθόλου ανέσεις.

Ποιοι ήταν οι νόμοι του απαρτχάιντ;

Το απαρτχάιντ επιβλήθηκε μέσω ενός συστήματος αυστηρών νόμων που κρατούσαν τα πάντα στη θέση τους. Υπήρχαν «μεγάλοι» νόμοι που υπαγόρευαν τις κατανομές στέγης και απασχόλησης, και «μικροπρεπείς» νόμοι που αφορούσαν κανόνες της καθημερινής ζωής, όπως οι φυλετικοί διαχωρισμοί στις δημόσιες ανέσεις.

Πού ζούσαν οι άνθρωποι: Ο νόμος για τις περιοχές ομάδων: Οι άνθρωποι διαχωρίστηκαν νομικά με βάση τη φυλή και διέθεταν ξεχωριστές περιοχές για να ζουν και να εργάζονται. Ο νόμος υποβιβάζει τις μη λευκές ομάδες πιο μακριά από τις ανεπτυγμένες αστικές πόλεις. Οι μαύροι, ειδικότερα, στεγάζονταν σε περιθωριακούς δήμους με περιορισμένους πόρους μακριά από το κέντρο. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1950, περίπου 3,5 εκατομμύρια μαύροι Νοτιοαφρικανοί αναγκάστηκαν να μετεγκατασταθούν από τις αστικές περιοχές και περίπου το 70 τοις εκατό του πληθυσμού στριμώχτηκε στο 13 τοις εκατό της πιο μη παραγωγικής γης της χώρας.

Όσοι αντιτάχθηκαν στους νόμους και αρνήθηκαν να μετακινηθούν, τους κατεδάφησαν βίαια τα σπίτια τους και μερικές φορές συλλαμβάνονταν και φυλακίζονταν. Οι μαύροι, ειδικά οι άντρες, που εργάζονταν στις πόλεις ως πηγή φθηνού εργατικού δυναμικού έπρεπε να φέρουν «βιβλία εισιτηρίων» που υπαγόρευαν σε ποιες λευκές περιοχές επιτρεπόταν να βρίσκονται και για πόσο καιρό. Σύμφωνα με τους νόμους περί χωριστών ανέσεων, οι δημόσιες συγκοινωνίες, τα πάρκα, οι παραλίες, τα θέατρα, τα εστιατόρια και άλλες ανέσεις διαχωρίστηκαν φυλετικά. Οι πινακίδες που έγραφαν «Μόνο Λευκοί» και «Ντόπιοι» ήταν συνηθισμένες.

Ο νόμος για την εκπαίδευση Μπαντού – οι νόμοι του Απαρτχάιντ όριζαν τον διαχωρισμό των σχολείων, συμπεριλαμβανομένου του καθορισμού διαφορετικών προτύπων εκπαίδευσης για διαφορετικές φυλές. Τα λευκά σχολεία ήταν τα καλύτερα εξοπλισμένα, τα έγχρωμα και τα ινδικά σχολεία στη μέση, ενώ στους μαύρους Αφρικανούς δόθηκε σκόπιμα κατώτερη εκπαίδευση, ειδικά για να τους προετοιμάσει για χειρωνακτική εργασία και πιο ταπεινές δουλειές. Ένας μεταγενέστερος νόμος χώριζε επίσης την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ορισμένα πανεπιστήμια επέτρεπαν σε μη λευκούς φοιτητές να σπουδάσουν αλλά μόνο σε περιορισμένο βαθμό, καθώς οι αξιωματούχοι του απαρτχάιντ προσπαθούσαν σκόπιμα να υποβαθμίσουν τον πληθυσμό. Οι κρατικές δαπάνες για λευκούς θεσμούς ήταν πολύ υψηλότερες από εκείνες που εξυπηρετούσαν άλλες ομάδες.

Οι νόμοι περί ανηθικότητας – Ενώ οι γάμοι μεταξύ λευκών και μαύρων ήταν ήδη παράνομοι βάσει νόμου του 1927, μια αναθεωρημένη έκδοση (PDF) ποινικοποίησε τον γάμο και τις στενές σχέσεις μεταξύ λευκών και όλων των άλλων ομάδων. Η ποινή ήταν μέχρι πέντε χρόνια φυλάκιση. Χιλιάδες άνθρωποι συνελήφθησαν για αυτό κατά τη διάρκεια του απαρτχάιντ, με σχεδόν 20.000 να διωχθούν. 

Η πλειονότητα των νόμων του απαρτχάιντ καταργήθηκαν μεταξύ του 1989 και του 1991, και τον Απρίλιο του 1992 πραγματοποιήθηκε συνταγματική συνέλευση. 

Μετά από τέσσερα χρόνια συνταγματικών διαπραγματεύσεων, οι πρώτες πολυφυλετικές εκλογές διεξήχθησαν τον Απρίλιο του 1994 και οδήγησαν στην εκλογή του Νέλσον Μαντέλα, πρώτου μαύρου προέδρου της Νοτίου Αφρικής.

Η Νότια Αφρική, 11 χρόνια μετά τον Μαντέλα, δείχνει να έχει χάσει τον προσανατολισμό της, καθώς οι ανισότητες, κοινωνικές, φυλετικές, έμφυλες, παραμένουν.

Τι έχει αλλάξει από το απαρτχάιντ;

Νομικά και πολιτικά, πολλά έχουν αλλάξει στη Νότια Αφρική, με τους ανθρώπους όλων των φυλών να είναι πλέον ελεύθεροι και ίσοι βάσει του νόμου. Οποιοσδήποτε είναι τεχνικά ικανός να ζήσει, να εργαστεί και να σπουδάσει οπουδήποτε, και οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι να αλληλεπιδρούν και να παντρεύονται πέρα από τις χρωματικές γραμμές. Οι μαύροι Νοτιοαφρικανοί κυβερνούν δημοκρατικά μέσω του ANC τα τελευταία 30 χρόνια, σε σύγκριση με την περίοδο του απαρτχάιντ, όταν ήταν παράνομο να ψηφίζει ένας μαύρος.

Ωστόσο, παρά τα σημαντικά κέρδη, η κληρονομιά του απαρτχάιντ εξακολουθεί να είναι παρούσα οικονομικά και χωρικά, γεγονός που συνέβαλε στο να είναι η Νότια Αφρική μία από τις λιγότερο ισότιμες χώρες στον κόσμο.