Ένα αρχαίο γκράφιτι, μια συνάντηση δύο ανδρών στο νησί της Αστυπάλαιας, δίνει μια ματιά στην εγγραματοσύνη μεταξύ των απλών αρχαίων Ελλήνων.

Το 2014, ένας αρχαιολόγος και οι μαθητές του εξερευνούσαν το ελληνικό νησί της Αστυπάλαιας όταν έπεσαν πάνω σε ένα ερωτικό γκράφιτι σκαλισμένο σε ασβεστόλιθο. Οι αρχαιολόγοι το θεωρούν από τα παλαιότερα που έχουν βρεθεί ποτέ.

Χρονολογείται κοντά στον 5ο ή 6ο αιώνα π.Χ., με τα σκαλίσματα να περιγράφουν λεπτομερώς μια σeξουαλική συνάντηση μεταξύ δύο ανδρών, δίνοντας στους ερευνητές μια ματιά στην προσωπική ζωή των απλών Αρχαίων Ελλήνων σε μερικά από τα πιο απομακρυσμένα νησιά της περιοχής.

O αρχαιολόγος Ανδρέας Βλαχόπουλος έκανε τότε στους μαθητές του μια ξενάγηση στην Αστυπάλαια, όταν ανακάλυψε μερικές παράξενες εικόνες λαξευμένες στα ασβεστολιθικά εξάρματα με θέα στον κόλπο Βαθύ.

Ένα από τα σκαλίσματα έγραφε τη φράση, «Ο Νικασήτιμος ήταν εδώ και έκανε έpωτά με τον Τιμιώνα» («Νικασίτιμος οἶφε Τιμίονα»). Ένα άλλο κοντινό έργο είχε δύο φαλλούς δίπλα στο όνομα «ΔΙΩΝ». Η περαιτέρω έρευνα χρονολόγησε τα γλυπτά στον 5ο ή 6ο αιώνα π.Χ.

Αρχικά, η θέση των σκαλισμάτων συγκλόνισε τον Δρ Βλαχόπουλο. Όχι μόνο η Αστυπάλαια είναι ένα απομακρυσμένο νησί, αλλά είναι πολύ εκτεθειμένη από τους ισχυρούς ανέμους και τη θάλασσα του νησιού. Ήταν απίθανο να βρεθεί εκεί ένα τόσο εκλεπτυσμένο ιστορικό κειμήλιο.

«Ήταν αυτό που θα έλεγα θριαμβευτική επιγραφή», εξήγησε τότε στον Guardian. «Διεκδίκησαν το δικό τους χώρο με μεγάλα γράμματα που όχι μόνο εξέφραζαν τη σeξουαλική επιθυμία αλλά μιλούσαν για την ίδια την πράξη του σeξ… Και αυτό είναι πολύ, πολύ σπάνιο».

Οι ιστορικοί αναγνωρίζουν ότι οι ομόφυλες σχέσεις μεταξύ ανδρών δεν ήταν taboo στην Αρχαία Ελλάδα. Αρκετά παραδείγματα σχέσεων και σeξουαλικών συναντήσεων μεταξύ ανδρών είναι ιστορικά καταγεγραμμένες. Όμως το εύρημα στην Αστυπάλαια είναι από τα παλαιότερα.

Επιπλέον, η διατύπωση της επιγραφής υπονοεί ότι οι δύο άνδρες βρίσκονταν σε συνεχή σχέση και όχι σε μια μόνο συνεύρεση.

«Αυτό το γκράφιτι… δεν είναι απλώς από τα πρώτα που ανακαλύφθηκαν ποτέ», είπε ο Δρ Βλαχόπουλος στον Guardian. «Χρησιμοποιώντας το ρήμα σε παρελθοντικό συνεχόμενο χρόνο, λέει ξεκάθαρα ότι αυτοί οι δύο άντρες έκαναν έpωτα για αρκετό χρονικό διάστημα, δίνοντας έμφαση στη σeξουαλική πράξη με έναν τρόπο που είναι εξαιρετικά ασυνήθιστος στα εpωτικά έργα τέχνης».

Το εpωτικό γκράφιτι παρέχει επίσης μια ματιά στο επίπεδο γραμματισμού των απλών Αρχαίων Ελλήνων. «Όποιος έγραψε την εpωτική επιγραφή που αναφερόταν στον Τιμιώνα ήταν πολύ καλά εκπαιδευμένος στη γραφή», είπε στον Guardian ο Άγγελος Ματθαίου, επί μακρόν γενικός γραμματέας της Ελληνικής Επιγραφικής Εταιρείας. «Τα γράμματα έχουν εγγραφεί πολύ επιδέξια στην όψη του βράχου, απόδειξη ότι δεν ήταν μόνο φιλόσοφοι, μελετητές και ιστορικοί που εκπαιδεύτηκαν στην τέχνη της γραφής, αλλά και απλοί άνθρωποι που ζούσαν σε νησιά».

«Γνωρίζουμε ότι τα ελληνικά νησιά κατοικούνταν από την τρίτη χιλιετία π.Χ., αλλά αυτό που βρήκαμε είναι απόδειξη ότι, ακόμη και τότε, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν μια κωδικοποιημένη γλώσσα συμβόλων και εικόνων που ήταν αρκετά εξελιγμένη», δήλωσε ο Δρ. Βλαχόπουλος.

Οι ερευνητές λένε ότι αυτή η ανακάλυψη παρείχε νέα εικόνα για την περίπλοκη ζωή των αρχαίων κατοίκων της Αστυπάλαιας, υποδηλώνοντας ότι υπάρχουν περισσότερα μυστικά που πρέπει να ανακαλυφθούν εκεί.

«Λίγα ελληνικά νησιά έχουν εξερευνηθεί ή ανασκαφεί σωστά», κατέληξε ο Δρ Βλαχόπουλος. «Αυτά τα ευρήματα αποτελούν μαρτυρία του γιατί είναι τόσο σημαντικά».