Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ήταν ίσως ο σημαντικότερος ήρωας, αν μπορεί να χρησιμοποιηθεί αυτός ο όρος, της Επανάστασης του 1821. Συμμετείχε ενεργά στον ένοπλο αγώνα της Πελοποννήσου, γι’ αυτό και ονομάστηκε «γέρος του Μοριά».
Γεννήθηκε στις 3 Απριλίου του 1770 στην Μεσσηνία αλλά ήταν Αρκάς στην καταγωγή, αφού ο πατέρας του, ο κλεφτοκαπετάνιος Κωνσταντής Κολοκοτρώνης, καταγόταν από το Λιμποβίσι της Γορτυνίας ενώ η μητέρα του Γεωργίτσα Κωτσάκη, ήταν επίσης από την Αρκαδία και συγκεκριμένα από την ορεινή Αλωνίσταινα. Η οικογένειά του βρισκόταν από τον 16ο αιώνα ακόμα σε διαρκή πόλεμο με τους Τούρκους. Από τα μέσα του 18ου αιώνα μέχρι το 1806, 70 Κολοκοτρωναίοι εξοντώθηκαν από του Οθωμανούς κατακτητές.
Οι Τούρκοι σκότωσαν τον πατέρα του όταν ήταν δέκα ετών, κάτι που του έμεινε για πάντα αλησμόνητο. Μετά από επτά χρόνια είχε γίνει ήδη οπλαρχηγός στην Αρκαδία και τρία χρόνια αργότερα παντρεύτηκε την Αικατερίνη Καρούσου. Το 1806, έλαβε χώρα ο μεγάλος διωγμός των κλεφτών στην Πελοπόννησο. Ο Κολοκοτρώνης πρόλαβε και πέρασε απέναντι στην Βενετοκρατούμενη Ζάκυνθο και γλίτωσε από το μένος των Τούρκων. Κατάφερε να μπει στον αγγλικό στρατό και να φτάσει έως στον βαθμό του ταγματάρχη. Εκεί απέκτησε και την περίφημη περικεφαλαία του που δεν αποχωρίστηκε ποτέ.
Μυήθηκε στην «Φιλική Εταιρεία» τρία χρόνια πριν το ξέσπασμα της Επανάστασης και όταν αυτή τελικά έγινε, αποβιβάστηκε στην Μάνη και λόγω της εκπαίδευσής του, απέκτησε αμέσως ηγετική μορφή στον επαναστατικό αγώνα.
Στις 23 Μαρτίου μαζί με τον Πετρόμπεη Μαυρομιχαλή, ήταν στο στρατιωτικό σώμα που κατέλαβε την Καλαμάτα. Η ιδέα πως για να πέσει η Πελοπόννησος έπρεπε να πέσει η Τριπολιτσά ήταν δική του. Γι’ αυτό έβαλε σκοπό να επιτεθεί στο διοικητικό κέντρο των Οθωμανών στον Μοριά. Οι Έλληνες πέτυχαν μεγάλη νίκη στο Βαλτέτσι και προχώρησαν στην άλωση της Τριπολιτσάς στις 23 Σεπτεμβρίου του 1821, δυο ιστορικές μάχες που η επικράτηση οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στον Κολοκοτρώνη, που είχε αναλάβει χρέη αρχηγού του επαναστατικού στρατού στην Πελοπόννησο.
Η στρατηγική του ιδιοφυΐα στην τακτική του πολέμου φάνηκε ακόμα περισσότερο στα Δερβενάκια, όταν οι Έλληνες κατατρόπωσαν τις ορδές του Δράμαλη το 1822. Τότε η κυβέρνηση τον διόρισε Αρχιστράτηγο. Όμως αυτό δεν κράτησε για πολύ. Γιατί πάντα μεταξύ Ελλήνων ξεσπά η διχόνοια. Το 1823 και το 1824 ξεσπούν οι εμφύλιοι πόλεμοι και η κυβέρνηση θα τον φυλακίσει στην Ύδρα. Αναγκάστηκε να τον απελευθερώσει όταν ο αήττητος Ιμπραήμ απειλούσε την πορεία της Επανάστασης. Ο Κολοκοτρώνης ανέλαβε πάλι καθήκοντα παρά την πικρία του, αλλά μπροστά στην αγάπη του για την πατρίδα, δεν είχε σημασία καμία εμφύλια διαμάχη για την μετέπειτα εξουσία.
Με τον κλεφτοπόλεμο, τον οποίο είχε μάθει από τα γεννοφάσκια του, κρατάει ζωντανή την επανάσταση, μέχρι την ιστορική «Ναυμαχία του Ναβαρίνου» στις 7 Οκτωβρίου του 1827. Αμέσως μετά την απελευθέρωση και την δημιουργία του νέου ελληνικού κράτους, συντάχθηκε με τον Ιωάννη Καποδίστρια, με το φιλορωσικό κόμμα δηλαδή, του οποίου έγινε και στέλεχος.
Ακολούθησε η περίοδος της Αντιβασιλείας, περίοδος στην οποία διώχθηκε ως αντιβασιλικός, συνελήφθη ξανά και καταδικάστηκε σε θάνατο τον Μάιο του 1834. Μόλις ο Όθωνας ενηλικιώθηκε του έδωσε χάρη και τον έκανε αντιστράτηγο. Τα τελευταία εννέα χρόνια της ζωής του τα πέρασε μαζί με την ερωμένη του Μαργαρίτα Βελισσάρη, αφού η γυναίκα του είχε πεθάνει πριν ξεσπάσει η Επανάσταση, υπαγορεύοντας τα απομνημονεύματα του στον Γεώργιο Τερτσέτη, με τίτλο «Διήγησις συμβάντων της ελληνικής φυλής από τα 1770 έως τα 1836» μια πολύτιμη πηγή για τις γενιές που ακολούθησαν στην εξιστόρηση της Ελληνικής Επανάστασης.
Πέθανε σε ηλικία 73 ετών από εγκεφαλικό στις 4 Φεβρουαρίου του 1843. Απέκτησε τέσσερα παιδιά και μια αθάνατη υστεροφημία. Όσο όμως βρισκόταν στην ζωή, ο μεγάλος ήρωας του ελληνικού αγώνα, αδικήθηκε όσο λίγοι άλλοι, αφού η ιδιότητα του εξυπηρετούσε τα συμφέροντα των πολιτικών, οι οποίοι λυμαίνονταν την εξουσία. Ο Κολοκοτρώνης, αγνός και πατριώτης όπως ήταν, συνέχισε πάντα να υπηρετεί την πατρίδα του. Σήμερα, έχει τιμηθεί όσο λίγοι ήρωες της επανάστασης ενώ το εντυπωσιακό άγαλμά του κοσμεί τον περιβάλλοντα χώρο της παλαιάς βουλής.
