Ο Andrew Davies ταξίδευε για επαγγελματικούς λόγους στη Νέα Ζηλανδία, όταν το αεροπλάνο του βρέθηκε ξαφνικά σε έντονη αναταραχή, κατά τη διάρκεια της πτήσης Λονδίνο - Σιγκαπούρη.
«Ήταν σαν να με έβαλαν σε ένα τρενάκι του τρόμου», περιγράφει. «Το κάθισμά μου με πίεσε, μετά ένιωσα το αεροπλάνο να πέφτει απότομα. Το iPad μού ήρθε στο κεφάλι, ο καφές χύθηκε πάνω μου, και το χάος στην καμπίνα ήταν απερίγραπτο».
Η εμπειρία του Davies, όσο τραυματική κι αν ήταν, δεν συγκρίνεται με εκείνη άλλων επιβατών. Πολλοί υπέστησαν κατάγματα, ενώ ένας 73χρονος άνδρας, ο Geoff Kitchen, υπέκυψε σε καρδιακή προσβολή. Θάνατοι λόγω αναταράξεων είναι εξαιρετικά σπάνιοι, καταγράφονται λιγότεροι από πέντε τις τελευταίες δεκαετίες. Ωστόσο, οι τραυματισμοί είναι σε ανησυχητικά υψηλά επίπεδα. Στις ΗΠΑ μόνο, πάνω από 200 σοβαροί τραυματισμοί έχουν καταγραφεί από το 2009, με τα περισσότερα περιστατικά να αφορούν μέλη του πληρώματος.
Οι αναταράξεις αυξάνονται και η κλιματική αλλαγή έχει τον δικό της ρόλο
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι οι αεροπορικές πτήσεις αναμένεται να γίνουν πιο ανώμαλες στο μέλλον, καθώς η κλιματική αλλαγή μεταβάλλει τα μοτίβα ανέμων και θερμοκρασίας στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας. Ο καθηγητής Paul Williams, ατμοσφαιρικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Reading, προβλέπει ότι η ένταση και η συχνότητα των ισχυρών αναταράξεων θα μπορούσαν να διπλασιαστούν ή ακόμα και να τριπλασιαστούν μέσα στις επόμενες δεκαετίες.
Ήδη, περιοχές όπως ο Βόρειος Ατλαντικός βιώνουν αύξηση 55% στις αναταράξεις σε σχέση με πριν 40 χρόνια, σύμφωνα με δορυφορικά δεδομένα. Αναταράξεις έντονου τύπου καταγράφονται περίπου 5.000 φορές ετησίως, παγκοσμίως. Σχεδόν το 40% των τραυματισμών το 2023 οφείλονταν σε αυτές.
Τύποι αναταράξεων και πώς η κλιματική αλλαγή τους επιδεινώνει
Υπάρχουν τρεις βασικές κατηγορίες: συναγωγικές (καταιγίδες), ορεινές (κοντά σε ορεινούς όγκους) και αναταράξεις καθαρού αέρα (χωρίς ορατότητα, οι πιο επικίνδυνες). Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει και τις τρεις, αλλά κυρίως τις πρώτες δύο, λόγω της αυξημένης θερμοκρασίας και υγρασίας που εντείνουν τις καταιγίδες.
Το επεισόδιο του Davies το 2024 αποδίδεται σε έντονη συναγωγική δραστηριότητα πάνω από τη Μιανμάρ: 19 δευτερόλεπτα ακραίας ανατάραξης και κάθετη πτώση 178 ποδιών σε λιγότερο από 5 δευτερόλεπτα. Οι καταιγίδες γίνονται πιο μεγάλης κλίμακας και δύσκολα αποφεύγονται.
Ο πιλότος Nathan Davies επισημαίνει: «Βλέπουμε πια καταιγιδοφόρα σύννεφα διαμέτρου 80 μιλίων, κάτι πολύ σπάνιο παλαιότερα».
Ασφάλεια και πρόληψη: είναι εφικτή;
Οι αεροπορικές εταιρείες λαμβάνουν μέτρα: καλύτερες προβλέψεις, αλλαγές στη διαδικασία προσγείωσης, ακόμη και τροποποιήσεις στο μενού (π.χ. διακοπή σερβιρίσματος noodles σε κάποιες εταιρείες). Ωστόσο, η πλήρης αποφυγή είναι δύσκολη. Ο Williams εκτιμά ότι μπορούμε να προβλέψουμε περίπου το 75% των αναταράξεων καθαρού αέρα, βελτιωμένη σε σχέση με το 60% προ 20ετίας, αλλά όχι αρκετή για πλήρη ασφάλεια.
Το κόστος είναι επίσης σημαντικό: αναταράξεις κοστίζουν στις αεροπορικές εταιρείες από 180.000 έως 1,5 εκατ. λίρες ετησίως ανά εταιρεία, λόγω ζημιών, καθυστερήσεων και αλλαγών πορείας. Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα επίσης αυξάνεται: το 2019, οι παρακάμψεις λόγω κακοκαιρίας προκάλεσαν 19.000 επιπλέον τόνους CO2.
Το ανθρώπινο αποτύπωμα και οι επιπτώσεις στην ψυχολογία των επιβατών
Για τον Andrew Davies, η εμπειρία άφησε σημάδια. «Έχω γίνει πολύ πιο επιφυλακτικός», λέει. «Δεν χαίρομαι τις πτήσεις όπως παλιά. Μόλις καθίσω, δένω αμέσως τη ζώνη μου. Αν σηκωθώ, το κάνω για λίγο και ξανακάθομαι αμέσως».
Σύμφωνα με έρευνες, πάνω από το 20% των Βρετανών φοβούνται το αεροπλάνο. Καθώς οι αναταράξεις εντείνονται, αυτή η ανησυχία δεν μοιάζει πλέον υπερβολική.
Οι πτήσεις θα συνεχιστούν, αλλά ίσως με περισσότερες ζώνες δεμένες και λιγότερη άνεση. Η αεροπλοΐα, όπως την ξέραμε, αλλάζει. Και το μέλλον της πτήσης, γίνεται σταδιακά πιο... ανώμαλο.