Υπάρχει κάτι στα σαρκοφάγα φυτά που απλώς γοητεύουν τους ανθρώπους. Σε έναν κόσμο γεμάτο ζώα που τρώνε φυτά, η ιδέα μιας χούφτας φυτών να κάνουν στους εαυτούς τους το τραπέζι και να γλεντούν με ζώα φαίνεται παράξενα ποιητική.

Τόσο πολύ που, για αιώνες, τα σαρκοφάγα φυτά έχουν γοητεύσει επιστήμονες όπως ο Κάρολος Δαρβίνος και συγγραφείς όπως ο Άρθουρ Κόναν Ντόιλ. Είναι επίσης μια εκπληκτικά ποικιλόμορφη ομάδα φυτών, με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου να σημειώνει περίπου 630 γνωστά είδη στον κόσμο σήμερα, ενώ νέες ποικιλίες εξακολουθούν να ανακαλύπτονται. Οι βοτανολόγοι έχουν διαπιστώσει ότι τα φυτά έχουν αναπτύξει ξεχωριστά την ικανότητα να χωνεύουν τα ζώα, τουλάχιστον 12 φορές από ό,τι γνωρίζουμε. Σαφώς, είναι μια στρατηγική νίκης για τα λίγα φυτά που τη χρησιμοποιούν.

Τα φυτά δολοφόνοι αποτελούν εδώ και καιρό μέρος της μυθοπλασίας, από τους εξωγήινους εισβολείς φυτών στο «Day of the Triffids» του John Wyndham με τα δηλητηριώδη τσιμπήματα τους, μέχρι το χαρισματικό φυτό τέρας στο σκοτεινό κωμικό μιούζικαλ «Little Shop of Horrors». Όσο αναμφισβήτητα διασκεδαστικό είναι να βλέπεις τον αιμοδιψή κακοποιό Audrey II να εκλιπαρεί «Feed me», η αλήθεια για τα σαρκοφάγα φυτά του πραγματικού κόσμου δεν ταιριάζει με τις απεικονίσεις τους σε ιστορίες. Μύθοι και παρανοήσεις αφθονούν με αυτές τις περίεργες μικρές χλωρίδες. Ωστόσο, μην κάνετε λάθος, τα πραγματικά σαρκοφάγα φυτά εξακολουθούν να είναι συναρπαστικά με τον δικό τους τρόπο.

Μύθος 1: Τα σαρκοφάγα φυτά είναι δηλητηριώδη

Είναι μια δημοφιλής πεποίθηση ότι τα σαρκοφάγα φυτά είναι δηλητηριώδη. Συσχετίζονται συχνά με φανταστικούς χαρακτήρες όπως η Poison Ivy της DC, με τις τοξικές υπερδυνάμεις της και την αγάπη της να αφήνει τα φονικά φυτά να σκοτώνουν τους εχθρούς της. Το φυτό από το οποίο πήρε το όνομά της είναι ένας μεγάλος λόγος για τον οποίο πολλοί άνθρωποι είναι επιφυλακτικοί με τα περίεργα φυτά. Παρά το όνομά του, ωστόσο, ο δηλητηριώδης κισσός δεν είναι στην πραγματικότητα δηλητηριώδης, αλλά αυτό δεν τον εμποδίζει να προκαλέσει ένα δυσάρεστο εξάνθημα με φουσκάλες σε όποιον τον αγγίξει κατά λάθος. Αν και είναι αλήθεια ότι υπάρχουν πολλά δηλητηριώδη φυτά στον κόσμο και μερικά από αυτά είναι αρκετά θανατηφόρα, οι πραγματικοί θάνατοι από φυτικά δηλητήρια είναι σπανιότεροι.

Τα σαρκοφάγα φυτά που είναι πιθανό να συναντήσετε δεν είναι δηλητηριώδη, ούτε για ανθρώπους ούτε για ζώα. Μπορεί να παρασύρουν τα έντομα σε θάνατο, αλλά δεν χρησιμοποιούν τοξίνες για να τα σκοτώσουν. Στην πραγματικότητα, μερικά χρησιμοποιούνται πραγματικά στη μαγειρική. Σύμφωνα με το BBC Travel, τα σαρκοφάγα φυτά αποτελούν μέρος της τοπικής κουζίνας στο Βόρνεο. Στους δρόμους της μαλαισιανής πόλης Kota Kinabalu, οι πωλητές πωλούν ένα δημοφιλές σνακ που ονομάζεται lemang periuk kera, που αποτελείται από μια παγίδα φυτών στάμνας γεμισμένη με κολλώδες ρύζι καρύδας. Τα φυτά της στάμνας Nepenthes αναπτύσσονται ως επί το πλείστον στα δάση του Μαλαισιανού Αρχιπελάγους, φτάνοντας να γίνουν αυτό το φαγητό της Μαλαισιανής κληρονομιάς που φτιάχτηκε αρχικά από ντόπιους αυτόχθονες πληθυσμούς. Οι στάμνες των φυτών καθαρίζονται, γεμίζονται με ρύζι και γάλα καρύδας και στη συνέχεια μαγειρεύονται στον ατμό. Παραδοσιακά, όμως, το ίδιο το φυτό δεν τρώγεται πραγματικά. Είναι απλώς ένα βολικό βιοδιασπώμενο περιτύλιγμα.

Μύθος 2: Χρειάζεται να τρώνε όπως τα ζώα

Τα σαρκοφάγα φυτά στη μυθοπλασία, όπως το κατοικίδιο φυτό της Morticia,  Κλεοπάτρα στο "The Addams Family", παρουσιάζονται συχνά να καταβροχθίζουν φαγητό με τον ίδιο σχεδόν τρόπο που θα έκανε ένα ζώο. Τα σαρκοφάγα φυτά της πραγματικής ζωής σίγουρα πιάνουν και χωνεύουν τη λεία τους, στην πραγματικότητα δεν τρώνε με τον ίδιο τρόπο που τρώνε τα ζώα. Ούτε χρειάζεται. Ενώ τα ζώα χρειάζονται τροφή για ενέργεια, τα σαρκοφάγα φυτά εξακολουθούν να είναι φυτά πρώτα και κύρια, παίρνοντας όλη την ενέργεια που χρειάζονται από τη φωτοσύνθεση. Η σύλληψη φωτός επιτρέπει στα φυτά να δημιουργούν και να αποθηκεύουν σάκχαρα που τα ζώα μπορούν να αποκτήσουν μόνο τρώγοντας. Για ένα φυτό, η σύλληψη και η πέψη του θηράματος εξυπηρετεί μόνο έναν σκοπό, το λίπασμα.

Όπως θα σας πει οποιοσδήποτε κηπουρός, τα φυτά χρειάζονται τρία κύρια θρεπτικά συστατικά: άζωτο, φώσφορο και κάλιο, τα οποία συνήθως συντομεύονται σε NPK στα εμπορικά διαθέσιμα λιπάσματα. Ενώ τα περισσότερα φυτά συγκεντρώνουν αυτούς τους πόρους με τις ρίζες τους, τα σαρκοφάγα φυτά αναπτύσσονται σε μέρη όπου είναι πολύ σπάνια για να τα βρουν. Η διατροφή τους με έντομα τους επιτρέπει να ανθίσουν σε μέρη όπου άλλα φυτά δεν μπορούν να βρουν αρκετή τροφή για να αναπτυχθούν.

Επειδή δεν βασίζονται στο φαγητό για ενέργεια, τα περισσότερα σαρκοφάγα φυτά δεν χρειάζεται να τρέφονται τακτικά. Ενώ η σύλληψη θηραμάτων τους δίνει μια θρεπτική ώθηση και τα βοηθά να αναπτυχθούν, τα περισσότερα μπορούν να επιβιώσουν με λίγα μόνο γεύματα κάθε χρόνο. Σύμφωνα με το Botany One, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα φυτά Nepenthes που πιάνουν περισσότερα έντομα θα αφιερώσουν περισσότερη ενέργεια στην ανάπτυξη νέων παγίδων.

Μύθος 3: Βρίσκονται σε τροπικά δάση

Τα σαρκοφάγα φυτά φαίνονται αρκετά εξωτικά, έτσι πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι προέρχονται από τροπικά δάση, αλλά αυτό δεν είναι πάντα αλήθεια. Ορισμένα είναι σίγουρα φυτά του τροπικού δάσους, όπως τα φυτά Nepenthes. Αυτά αναπτύσσονται σε όλη τη Νοτιοανατολική Ασία, όπου είναι πράγματι εύκολο να βρεθούν στα τροπικά δάση. Πολλά είναι τόσο καλά προσαρμοσμένα στη ζωή του δάσους που αναπτύσσονται άγρια ως επίφυτα, δηλαδή φυτά που ζουν ακίνδυνα στα κλαδιά των δέντρων. Μακριά από το έδαφος, όπου τα θρεπτικά συστατικά είναι σπάνια, ο σαρκοφάγος τρόπος ζωής τους επιτρέπει να ευδοκιμήσουν, χρησιμοποιώντας τα έντομα που πιάνουν για να λάβουν τη διατροφή που δεν μπορούν ποτέ να φτάσουν οι ρίζες τους.

Ωστόσο, τα σαρκοφάγα φυτά αναπτύσσονται σε μια ποικιλία οικοτόπων. Όπως εξηγεί το Nature, το σαρκοφάγο είναι ο τρόπος με τον οποίο τα φυτά προσαρμόζονται για να αντιμετωπίσουν περιβάλλοντα με έλλειψη θρεπτικών συστατικών, επιτρέποντάς τους να λαμβάνουν όλο το άζωτο και τον φώσφορο που χρειάζονται από τη λεία τους. Πολλά φυτρώνουν σε υγροτόπους, όπως τα Ηλιαμφόρα από τα δροσερά ορεινά οροπέδια της Νότιας Αμερικής. Τα Venus flytraps, τα πιο εμβληματικά βοτανικά σαρκοφάγα, είναι εγγενή μόνο στους βάλτους της Βόρειας και Νότιας Καρολίνας.

Πιο μακριά, τα glistening sundews με τις τρίχες τους που καλύπτονται με κόλλα μπορούν να βρεθούν στα πιο δροσερά κλίματα του Καναδά και της Ευρώπης, όπου τους αρέσει να αναπτύσσονται σε βάλτους που είναι πολύ σπάνιοι σε θρεπτικά συστατικά για να επιβιώσουν. Αυτά τα σαρκοφάγα όχι μόνο προτιμούν τα ψυχρά κλίματα, αλλά χρειάζονται μια κρύα χειμερινή περίοδο για να επιβιώσουν μακροπρόθεσμα. Το βορειότερο σαρκοφάγο φυτό είναι το butterwort. Είναι εγγενές στο Σβάλμπαρντ, ένα νορβηγικό αρχιπέλαγος μέσα στον Αρκτικό Κύκλο.