LOL Feed OMG Feed Retro Feed A-List Feed LGBTQI+ Feed
E-Daily

Λούπινο, το κρέας του φτωχού: Η καλλιέργειά του δίνει 400 ευρώ το στρέμμα

Τι είναι ο καρπός αυτός

Δημοσίευση 4/11/2015 | 16:32

Λούπινο, το κρέας του φτωχού: Η καλλιέργειά του δίνει 400 ευρώ το στρέμμα

Το αποκαλούν κρέας του φτωχού, επειδή οι παλαιότεροι το έτρωγαν λόγω της υψηλής περιεκτικότητας των καρπών του σε πρωτεΐνη (φτάνει μέχρι και 44%), ενώ σήμερα το λούπινο –περί ου ο λόγος– έρχεται να δώσει λύση στα αυξημένα έξοδα των κτηνοτρόφων σε ζωοτροφές.

Το λούπινο αποτελεί μια πολλά υποσχόμενη καλλιέργεια κτηνοτροφικού ψυχανθούς για την ελληνική ύπαιθρο και την ελληνική κτηνοτροφία, συγκαταλέγεται στις εύκολες καλλιέργειες με χαμηλό κόστος παραγωγής, ενώ αποτελεί και μια κερδοφόρα καλλιέργεια για τον παραγωγό, όπως εξήγησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο γεωπόνος και συγγραφέας Κάσσανδρος Γάτσιος.

Μπορεί, σήμερα, να είναι ελάχιστα τα στρέμματα λούπινου που καλλιεργούνται στη χώρα μας, αλλά η οικονομική κρίση, σε συνδυασμό με τα προωθούμενα μέτρα στον αγροτικό χώρο, αυξάνουν την ανάγκη για μείωση του κόστους παραγωγής και την καλλιέργεια προϊόντων που θα απορροφηθούν άμεσα στην εσωτερική αγορά.

«Οι δυνατότητες του πρωτογενούς τομέα είναι τεράστιες»,  επανέλαβε ο κ. Γάτσιος, προσθέτοντας ωστόσο ότι «ο μικρός γεωργικός κλήρος στη χώρα μας, η έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού σε βάθος 10ετίας τουλάχιστον, αλλά και ισχυρών ομάδων παραγωγών, όπως και η μη επαρκής λειτουργία υπηρεσιών σε επίπεδο πολιτείας, που θα μπορούσαν να πιάσουν από το χέρι τον αγρότη και να τον καθοδηγήσουν, φρενάρουν σημαντικά τον κλάδο».

Καθαρό εισόδημα 400 ευρώ/στρέμμα και... αποδόσεις

Το λούπινο είναι ένα φυτό γνωστό από την αρχαιότητα, που επανέρχεται και πάλι δυναμικά στο διατροφικό προσκήνιο και η καλλιέργειά του κερδίζει έδαφος πανευρωπαϊκά. Από τον καρπό του μπορεί να παραχθεί αλεύρι, αλλά και λάδι, ενώ πολλές είναι και οι θεραπευτικές του ιδιότητες. Το φυτό είναι γνωστό εδώ και 3.000 χρόνια στην περιοχή της Μεσογείου. Στην Ελλάδα θεωρείται κυρίως κτηνοτροφικό φυτό και πολύ ευτελές και φτωχικό φαγητό, το οποίο εγκαταλείφθηκε με την πάροδο των χρόνων και αντικαταστάθηκε από την εισαγόμενη σόγια, η οποία στο μεγαλύτερο ποσοστό της είναι μεταλλαγμένη.

Η ζήτηση για λούπινο αυξάνεται, κυρίως στην Ευρώπη, και η καλλιέργειά του μπορεί να αποφέρει ένα σημαντικό εισόδημα – και συγκεκριμένα ακαθάριστο ετήσιο εισόδημα ύψους 300-500 ευρώ/στρέμμα, με το καθαρό εισόδημα να υπολογίζεται σε 200-400 ευρώ/στρέμμα.

Η παραγωγή του λούπινου εξαρτάται από την ποικιλία, τις εδαφοκλιματικές συνθήκες, την εποχή σποράς, την πυκνότητα φύτευσης κλπ. Η όψιμη φθινοπωρινή σπορά, όπως επίσης και η έλλειψη εδαφικής υγρασίας από την άνθιση και μετά, επηρεάζουν αρνητικά τις αποδόσεις. Οι ποικιλίες του λευκού λούπινου αποδίδουν από 240 έως και 450 κιλά/στρέμμα, με τις αποδόσεις της ποικιλίςας Multitalia για τα ελληνικά δεδομένα να κυμαίνονται από 130 μέχρι και 300 κιλά/στρέμμα, ανάλογα τις εδαφοκλιματικές συνθήκες.

Το λούπινο είναι ένα ποώδες φυτό, ετήσιο, ορθόκλαδο. Έχει ριζικό σύστημα που αναπτύσσει διακλαδώσεις και μία κεντρική κατακόρυφη ρίζα. Τα φύλλα των λούπινων είναι σύνθετα παλαμοειδή, τα δε φυλλάριά τους εκπτύσσονται κυκλικά γύρω από την άκρη του μίσχου. Τα άνθη του μπορεί να έχουν λευκό, κίτρινο, κυανό, μαργαριτώδες χρώμα και εκπτύσσονται επάκρια σε βότρεις. Τα άνθη του φέρουν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των ανθέων των ψυχανθών. Τα λούπινα είναι φυτά αυτογόνιμα, αλλά μπορούν να σταυρογονιμοποιηθούν, με τη βοήθεια των εντόμων.

Οι γλυκές και ημίγλυκες ποικιλίες λούπινου καλλιεργούνται σε Αυστραλία, Γαλλία, Πολωνία και Χιλή ως βασική πηγή πρωτεΐνης στις ζωοτροφές, καθώς ο καρπός περιέχει μέχρι και 44% πρωτεΐνη, ανάλογα με το είδος, την ποικιλία και τις εδαφοκλιματικές συνθήκες.

Στην Ελλάδα παλαιότερα καλλιεργούνταν κυρίως το λευκό, ντόπιο, πικρό λούπινο, όπου ύστερα από την κατάλληλη αποπίκρανση, καταναλωνόταν από ανθρώπους και ζώα. Η καλλιέργεια, όπως εξήγησε ο κ. Γάτσιος, γινόταν κυρίως σε Πελοπόννησο, Κρήτη και Αιτωλοακαρνανία.

Σήμερα, η καλλιέργειά του επανέρχεται με εισαγόμενες (κυρίως από Ιταλία) και λιγότερο πικρές ποικιλίες, ιδιαίτερα στη Βόρεια Ελλάδα.

Εύκολη καλλιέργεια, με χαμηλό κόστος

«Το λούπινο είναι εύκολη καλλιέργεια χαμηλού κόστους, με τέτοια περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη που μπορεί επάξια να αντικαταστήσει τη σόγια στο σιτηρέσιο των ζώων και να εξασφαλίσει αυτάρκεια στην ελληνική κτηνοτροφία», είπε ο κ. Γάτσιος.

Το χαρακτηριστικό των λούπινων είναι ότι είναι ευαίσθητα στην υψηλή περιεκτικότητα του εδάφους σε ασβέστιο. Σε εδάφη με περιεκτικότητα σε ασβέστιο μεγαλύτερη του 5%, η καλλιέργειά τους είναι προβληματική. Τα εδάφη που είναι κατάλληλα είναι αυτά που έχουν pΗ 5-7.

Τα λούπινα δεν απαιτούν πολύ γόνιμα εδάφη, αλλά μπορούν να καλλιεργηθούν σε φτωχά, αμμώδη. Τις καλύτερες αποδόσεις τις δίνουν σε αμμοπηλώδη εδάφη.

Σε περιοχές που καλλιεργούνται για πρώτη φορά τα λούπινα θα πρέπει να γίνεται ο εμβολιασμός του εδάφους με τα κατάλληλα αζωτοβακτήρια, ώστε τα φυτά να προσλαμβάνουν τις απαραίτητες ποσότητες αζώτου που έχουν ανάγκη.

Για την καλλιέργειά τους ακολουθείται η εξής διαδικασία: γίνεται η ίδια κατεργασία του εδάφους που γίνεται και για τα άλλα ετήσια φυτά, δηλαδή ένα όργωμα και ένα φρεζάρισμα. Στη συνέχεια γίνεται η σπορά του σπόρου και μία ελαφρά επικάλυψη του σπόρου με μία σβάρνα. Η λίπανση που απαιτείται στην καλλιέργεια των λούπινων, επειδή είναι φυτά που ανήκουν στα ψυχανθή, αφορά τη λίπανση με φώσφορο και κάλιο, επειδή το φυτό αυτό έχει μεγάλες ανάγκες στα στοιχεία αυτά. Επειδή όμως το ριζικό του σύστημα είναι εκτεταμένο, μπορεί να προμηθεύεται τον φώσφορο και το κάλιο από βαθύτερα σημεία του εδάφους, με αποτέλεσμα η λίπανσή του με λιπάσματα να γίνεται με μέτριες ποσότητες φωσφόρου και καλίου. Γενικά θα πρέπει να αποφεύγονται τα λιπάσματα που περιέχουν ασβέστιο. Τα λούπινα είναι επίσης ευαίσθητα στην έλλειψη μαγγανίου.

Η πικράδα του καρπού οφείλεται σε ορισμένες αλκαλοειδείς ουσίες, οι οποίες είναι τοξικές για τον άνθρωπο και τα ζώα και γι' αυτό συνιστάται ξεπίκρισμα πριν τη χρήση. Παλαιότερα, ξεπίκριζαν το λούπινο με εμβάπτιση στη θάλασσα ή με καβούρδισμα. Ο καρπός του λούπινου αποτελεί επίσης πλούσια πηγή ασβεστίου, σιδήρου, μαγνησίου και φωσφόρου.

Ιστορικά στοιχεία

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η καλλιέργεια του λούπινου στην αρχαιότητα ξεκίνησε από την Αίγυπτο (Zoukovsky, 1923). Όμως πιθανότερο είναι το λευκό λούπινο να καλλιεργήθηκε στην αρχαία Ελλάδα (Kurlovich, 2002), όπου υπάρχουν οι περισσότερες ποικιλίες του φυτού σε άγρια μορφή μέχρι σήμερα. Ένα άλλο είδος λευκού λούπινου που αυτοφύεται στη βαλκανική χερσόνησο είναι το ssp. termis (Θέρμος ο ήμερος).

Οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν τα λούπινα ως τροφή όπως γίνεται ακόμη και σήμερα σε διάφορες χώρες. Ο Θεόφραστος ονόμασε το βότανο θέρμος. Ο Διοσκουρίδης το αποκαλούσε θέρμος ο ήμερος και ξεχώριζε δύο είδη σε γλυκό και σε πικρό, στα οποία απέδιδε θρεπτικές ιδιότητες.

Οι ωχροκίτρινοι καρποί, σύμφωνα με τον Λουκιανό, ήταν απαραίτητο μέρος των δείπνων της Εκάτης, της θεάς των νυκτίων φαντασμάτων, ενώ ταυτόχρονα αποτέλεσαν και την ειδική τροφή των επισκεπτών του Νεκρομαντείου του Αχέρωνα, ως προετοιμασία για την επικοινωνία τους με τους νεκρούς. Τα σπέρματά τους ήταν ακόμη γνωστή τροφή των Κυνικών Φιλοσόφων και δίνοντας ως τράγημα (επιδόρπια) στα συμπόσια. Ο Φλωρεντίνος αναφέρει ότι είναι ωφέλιμα γιατί περιέχουν άζωτο και καθιστούν τα χωράφια γόνιμα. Και αυτό είναι σωστό, γιατί το λούπινο τραβά άζωτο από την ατμόσφαιρα, το οποίο χρησιμοποιεί, αλλά και αποθηκεύει στις ρίζες του.

Εδώ και χιλιάδες χρόνια το βότανο έχει χρησιμοποιηθεί εσωτερικώς χωρίς να αφαιρεθεί η πικρότητά του, ως ελμινθοκτόνο (εξοντωτικό σκουληκιών). Το άλευρό τους χρησιμοποιήθηκε ως διαλυτικό, μαλακτικό και καταπραϋντικό, σε τοπικά καταπλάσματα. Το αφέψημά τους χρησιμοποιήθηκε σε καταπλάσματα, πλύσεις, πυριάματα (θερμικά επιθέματα). Χρησιμοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία κατά χρόνιων δερματικών παθήσεων όπως εκζέματα , λειχήνες κ.ά. Τα καβούρδιζαν όπως τον καφέ και τα έπιναν με νερό, γιατί πίστευαν ότι θεράπευαν στομαχικά και αρθριτικά νοσήματα. Επίσης, τα έπαιρναν για προβλήματα λευκωματουρίας και διαβήτη.

Στα Χανιά, λούπινα φύονται πολλά στην περιοχή του Αποκόρωνα. Παλαιότερα τα θεωρούσαν πολύ καλό μεζέ για τη ρακή. Τους καρπούς τους αποκαλούσαν στη Δυτική Κρήτη λιμπίνους, στην κεντρική Κρήτη λουμπούνους ή λουμπούνια. Τα λούπινα βέβαια είναι πικρά και η διαδικασία για το ξεπίκρισμά τους ήταν απαραίτητη. Αυτό γινόταν ως εξής: τα έβαζαν αποβραδίς στο νερό και φούσκωναν. Το πρωί τα ζεμάτιζαν σε μεγάλες χύτρες 2 με 3 φορές. Τα άφηναν να κρυώσουν και μετά τα έβαζαν σε κρύο νερό, που το άλλαζαν μέχρι και τρεις φορές την ημέρα για μία βδομάδα τουλάχιστον.

Στην περιοχή της Μεσσαράς φυτρώνουν και αγριολουμπούνια, τα οποία δεν τρώγονται ούτε από τα ζώα. Στην Κρήτη απέδιδαν στα λούπινα ιδιότητες ελμινθοκτόνες και αντιδιαβητικές. Παλαιότερα, κατά την περίοδο των δύο πολέμων, καβουρδισμένα με σιτάρι ή κριθάρι αντικατέστησαν τον καφέ όταν υπήρχε έλλειψη.

ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ

Το πρόσωπο της χρονιάς 2023 για το περιοδικό Time

Άνθρωποι 06.12.2023
Μεγάλη τιμή για την ποπ σταρ

Ο άνθρωπος που σόκαρε τους πάντες, αυτοκτονώντας σε live streaming

Άνθρωποι 06.12.2023
Ο θάνατός του έκανε το γύρο του διαδικτύου

Μαρία Αντουανέτα: Έμεινε στην Ιστορία για δυο φράσεις της, όμως τη μία δεν την είπε ποτέ

Άνθρωποι 06.12.2023
Mήπως η Μαρία Αντουανέττα ήταν κάπως παρεξηγημένη;

Σήμερα έμαθα: Γιατί τα χρώματα των Χριστουγέννων είναι το κόκκινο και το πράσινο;

Σήμερα έμαθα 06.12.2023
Ισχύει από πολύ νωρίτερα απ` ότι νομίζαμε

Τα τελευταία λόγια του John Lennon πριν τη δολοφονία του

Ιστορικά 06.12.2023
Η συνέντευξη και το λόμπι του The Dakota

Θρήνος για τον Χρήστο Βαλασέλλη: Ένας άνθρωπος πρότυπο, επίμονος, ονειροπόλος

Άνθρωποι 06.12.2023
Συντετριμμένοι οι συνάδελφοί του στο Aeolos Tv και στα ΜΜΕ για την απώλειά του- Τα όνειρά του, η σύλληψη και οι ιδέες του

Σαν σήμερα: Η δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου

Σαν Σήμερα 06.12.2023
Στις 6 Δεκεμβρίου του 2008

Ο θρυλικός αστέρας του Hollywood που είχε το πιο στολισμένο χριστουγεννιάτικο δέντρο του κόσμου

Ιστορικά Χτες
Η ιστορία του πιο φορτωμένου χριστουγεννιάτικου δέντρου στην ιστορία

Τρία ναυάγια που δεν ανακαλύφθηκαν ποτέ: Xαμένα, ξεχασμένα και εντυπωσιακά

Ιστορικά Χτες
Ο Αυστραλιανός Τιτανικός, το πιο πολύτιμο ναυάγιο στη Γη και η τραγωδία του Arctic

Τα αθλήματα αίματος που ήταν δημοφιλή στο παρελθόν

Ιστορικά Χτες
Βαρβαρότητες με θύματα τα ζώα

Σήμερα έμαθα: Γιατί τα σκυλιά αλυχτούν όταν ακούνε σειρήνες;

Σήμερα έμαθα Χτες
Μια από τις πιο… εκκεντρικές τους αντιδράσεις

Σαν σήμερα: Η κατάργηση της ποτοαπαγόρευσης

Σαν Σήμερα Χτες
Ένα μέτρο που έκανε μεγαλύτερο κακό παρά καλό