Η σιωπηλή πανδημία της γενιάς Z: Χάνουμε τους νέους – και ο κόσμος δεν προλαβαίνει να αντιδράσει
Ας μην αργήσουμε να κινητοποιηθούμε – οι νέοι πεθαίνουν πιο γρήγορα απ’ ό,τι νομίζουμε
Γράφει η ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΔΟΥ Δημοσίευση 14/10/2025 | 00:07

Μια από τις πιο ανησυχητικές εκθέσεις των τελευταίων ετών ρίχνει φως σε μια σιωπηλή κρίση: τους αυξανόμενους θανάτους εφήβων και νέων ενηλίκων παγκοσμίως. Σύμφωνα με τη νέα μελέτη Global Burden of Disease, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό The Lancet και παρουσιάστηκε στη Διάσκεψη Κορυφής για την Υγεία στο Βερολίνο, οι δείκτες θνησιμότητας στις ηλικίες 10–29 ετών ανεβαίνουν επικίνδυνα.
Η έρευνα βασίστηκε σε πάνω από 300.000 πηγές δεδομένων και τη συμβολή 16.500 επιστημόνων, αποκαλύπτοντας μια ανησυχητική εικόνα: ενώ το προσδόκιμο ζωής παγκοσμίως αυξάνεται και η πανδημία του Covid-19 φαίνεται να ανήκει στο παρελθόν, οι νέοι άνθρωποι πεθαίνουν συχνότερα – όχι από πολέμους ή φυσικές καταστροφές, αλλά από αυτοκτονίες, ουσίες και χρόνιες παθήσεις.
Στη Βόρεια Αμερική, τα περιστατικά θανάτων νέων συνδέονται κυρίως με ναρκωτικά, αλκοόλ και αυτοχειρίες, ενώ σε πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής το ίδιο μοτίβο επαναλαμβάνεται. Στην υποσαχάρια Αφρική, οι θάνατοι οφείλονται περισσότερο σε λοιμώξεις, ατυχήματα και επιπλοκές κύησης ή τοκετού, με τις νέες γυναίκες 15–29 ετών να πλήττονται δυσανάλογα.
«Οι αυξήσεις στις νεαρές ηλικίες μας ξάφνιασαν με την έντασή τους», παραδέχτηκε ο Christopher Murray, διευθυντής του Ινστιτούτου Μετρήσεων και Αξιολόγησης Υγείας του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον. «Υπάρχει μεγάλη συζήτηση για τα αίτια. Είναι τα social media; Είναι οι αλλαγές στον τρόπο ζωής; Ή η πίεση της εποχής μετά την πανδημία; Ξέρουμε ότι η ψυχική υγεία επιδεινώνεται, αλλά δεν έχουμε ακόμη σαφή απάντηση στο γιατί».
Xρόνια νοσήματα, καρδιοπάθειες και διαβήτης, ευθύνονται πλέον για τα 2/3 της συνολικής επιβάρυνσης της υγείας παγκοσμίως, ενώ τα ψυχικά νοσήματα παρουσιάζουν εκρηκτική αύξηση.
Η μελέτη αναφέρει πως τα χρόνια νοσήματα, όπως οι καρδιοπάθειες και ο διαβήτης, ευθύνονται πλέον για τα δύο τρίτα της συνολικής επιβάρυνσης της υγείας παγκοσμίως, ενώ τα ψυχικά νοσήματα παρουσιάζουν εκρηκτική αύξηση. Σχεδόν ο μισός όγκος ασθενειών που καταγράφηκαν θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί, καθώς σχετίζεται με παράγοντες κινδύνου όπως η παχυσαρκία, η ρύπανση, το κάπνισμα και η υπέρταση.
Παρά την πρόοδο της ιατρικής, η ανισότητα παραμένει τεράστια. Το προσδόκιμο ζωής φτάνει τα 83 χρόνια στις χώρες υψηλού εισοδήματος, αλλά μόλις 62 στην υποσαχάρια Αφρική. Η Emmanuela Gakidou, μέλος της ερευνητικής ομάδας, προειδοποιεί πως οι περικοπές στη διεθνή χρηματοδότηση υγείας μπορεί να ανατρέψουν δεκαετίες προόδου: «Η πρόσβαση σε φάρμακα, εμβόλια και βασική φροντίδα εξαρτάται από αυτή τη βοήθεια. Αν κοπεί, το χάσμα θα μεγαλώσει δραματικά».
Ακόμη πιο αιχμηρή ήταν η παρέμβαση του Githinji Gitahi, επικεφαλής της οργάνωσης Amref Health Africa: «Το 60% του πληθυσμού της Αφρικής είναι κάτω των 25 ετών. Αυτό είναι ευκαιρία, αλλά και τεράστια πρόκληση. Οι νέοι χρειάζονται δομές υγείας, πρόληψη και εκπαίδευση. Αν τους αγνοήσουμε, οι θάνατοι θα αυξάνονται και η φτώχεια θα διαιωνίζεται».
Ο ίδιος πρόσθεσε ότι η παχυσαρκία, ο διαβήτης και οι ψυχικές διαταραχές δεν είναι “προβλήματα του μέλλοντος”, αλλά τρέχουσες απειλές που αφαιρούν ζωές ήδη σήμερα. Η έλλειψη εθνικών στρατηγικών για τη νεολαία, η αποσπασματική πολιτική υγείας και οι καθυστερημένες αντιδράσεις δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα που επιβαρύνει μια ολόκληρη γενιά.
Ο Murray ήταν ξεκάθαρος: «Η μελέτη αυτή είναι καμπανάκι για κυβερνήσεις και οργανισμούς υγείας. Οι νέοι άνθρωποι χρειάζονται επείγουσα προστασία. Αν δεν κινηθούμε τώρα, οι συνέπειες θα είναι μη αναστρέψιμες».