Η διάγνωση που κάνει θαύματα στην ψυχολογία σου – Το μυστικό των ειδικών
Μπορεί μια διάγνωση να σου δώσει ανακούφιση αντί για φόβο; Ναι – και η επιστήμη το αποδεικνύει
Δημοσίευση 20/9/2025
Σύμφωνα με πρόσφατη ανασκόπηση στο BJPsych Bulletin, η απλή ανακοίνωση μιας διάγνωσης μπορεί να λειτουργήσει σαν σημείο καμπής για τον ασθενή, φέρνοντας άμεση ψυχολογική ανακούφιση – ακόμα και πριν ξεκινήσει οποιαδήποτε θεραπεία. Οι ερευνητές αποκαλούν αυτό το φαινόμενο «Rumpelstiltskin effect», αναφερόμενοι στη δύναμη που έχει η γνώση για την ίδια μας την υγεία.
Τι είναι το φαινόμενο Rumpelstiltskin;
Οι συγγραφείς της μελέτης, Awais Aftab και Alan Levinovitz, τονίζουν ότι η διάγνωση δεν είναι απλά μια ιατρική ετικέτα. Μπορεί να γίνει μεταμορφωτικό ψυχολογικό γεγονός:
Οργανώνει διάσπαρτα συμπτώματα σε μια συνεκτική ιστορία.
Δημιουργεί αίσθηση σύνδεσης με άλλους που μοιράζονται την ίδια διάγνωση.
Προσφέρει ψυχολογικά οφέλη παρόμοια με placebo: ανακούφιση, ελπίδα, προσδοκία φροντίδας.
Η ονομασία προέρχεται από το παραμύθι του Rumpelstiltskin: η γνώση ενός ονόματος μπορεί να δώσει έλεγχο πάνω σε κάτι που προηγουμένως φαινόταν ανεξέλεγκτο – ακριβώς όπως μια διάγνωση μπορεί να φέρει δύναμη στον ίδιο τον ασθενή.
Πώς λειτουργεί ψυχολογικά
Οι ερευνητές περιγράφουν τέσσερις πιθανούς μηχανισμούς:
Ερμηνευτική ανακάλυψη: Η κατανόηση των εμπειριών μας μέσω μιας κατάλληλης διάγνωσης – π.χ., η «μεταγεννητική κατάθλιψη» εξηγεί συμπτώματα που παλιότερα φαινόταν προσωπική αποτυχία.
Ενισχυμένες συνδέσεις μάθησης: Η διάγνωση συνδέεται με φροντίδα και υποστήριξη, δημιουργώντας θετική προσμονή.
Διαδικασία με κοινωνική αποδοχή: Λειτουργεί σαν τελετουργικό που βοηθά τον ασθενή να κατανοήσει την κατάστασή του.
Ονομασία συναισθημάτων: Το να δίνουμε όνομα σε συναισθήματα μειώνει το άγχος και τα καθιστά πιο διαχειρίσιμα.
Προσοχή: Όχι πάντα θετικό
Παρότι η διάγνωση μπορεί να φέρει ανακούφιση, οι συγγραφείς προειδοποιούν για πιθανούς κινδύνους:
Στίγμα και φόβος
Αίσθημα μόνιμης κατάστασης που δεν αντανακλά την πραγματικότητα
Περιορισμό της αυτονομίας ή ενίσχυση ανθυγιεινών συμπεριφορών
Το φαινόμενο Rumpelstiltskin υπενθυμίζει ότι η διάγνωση δεν είναι μόνο εργαλείο θεραπείας. Είναι ψυχολογική και κοινωνικά σημαντική παρέμβαση, που μπορεί από μόνη της να φέρει βελτίωση στην ψυχική υγεία.
