Επιστήμονες ανακάλυψαν έναν νέο τρόπο να «αναγκάσουν» τον ιό HIV να βγει από την «κρυψώνα» του μέσα στα ανθρώπινα κύτταρα, φέρνοντάς μας έτσι πιο κοντά σε μια ολοκληρωτική θεραπεία του AIDS.

Η ικανότητα του ιού να κρύβεται μέσα σε ορισμένα λευκά αιμοσφαίρια αποτελεί μία από τις βασικές προκλήσεις για τους επιστήμονες που αναζητούν θεραπεία. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει μια «δεξαμενή» του HIV στο σώμα, ικανή να επανενεργοποιηθεί, την οποία δεν μπορεί να αντιμετωπίσει ούτε το ανοσοποιητικό σύστημα ούτε τα φάρμακα.

Τώρα, ερευνητές από το Ινστιτούτο Peter Doherty, στη Μελβούρνη, κατάφεραν να καταστήσουν τον ιό ορατό μέσα στα κύτταρα, δημιουργώντας προοπτικές για την πλήρη εκκαθάρισή του από τον οργανισμό. Η νέα αυτή προσέγγιση βασίζεται στην τεχνολογία του mRNA - την ίδια τεχνολογία που απέκτησε παγκόσμια αναγνώριση κατά την πανδημία της Covid-19, μέσω των εμβολίων.

Σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Communications, οι ερευνητές δείχνουν για πρώτη φορά ότι το mRNA μπορεί να φτάσει στα κύτταρα όπου κρύβεται ο HIV, μέσω της ενσωμάτωσής του σε μια μικροσκοπική, ειδικά σχεδιασμένη «φούσκα» λίπους. Το mRNA, μόλις εισέλθει στο κύτταρο, δίνει την εντολή να αποκαλυφθεί ο ιός.

Παγκοσμίως, σχεδόν 40 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με τον HIV και είναι υποχρεωμένοι να λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή για το υπόλοιπο της ζωής τους, ώστε να κρατούν τον ιό σε καταστολή και να αποτρέπεται τόσο η εμφάνιση συμπτωμάτων όσο και η μετάδοσή του. Για πολλούς, η ασθένεια εξακολουθεί να είναι θανατηφόρα - σύμφωνα με στοιχεία της UNAIDS, το 2023 καταγράφηκε ένας θάνατος ανά λεπτό από τον HIV.

«Μέχρι πρότινος θεωρούταν αδύνατο» να μεταφερθεί mRNA στον συγκεκριμένο τύπο λευκών αιμοσφαιρίων που φιλοξενούν τον HIV, δήλωσε η Δρ Πάουλα Σεβαάλ, ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Doherty. Ο λόγος είναι ότι τα εν λόγω κύτταρα δεν απορροφούσαν τις «λιπιδικές νανοσωματιδιακές φούσκες» (LNPs) που χρησιμοποιούνται ως φορείς μεταφοράς του mRNA.

Η ομάδα ανέπτυξε έναν νέο τύπο λιπιδικών νανοσωματιδίων (LNP), γνωστό ως LNP X, που τα συγκεκριμένα κύτταρα δέχονται. Όπως ανέφερε η Δρ Σεβαάλ: «Η ελπίδα μας είναι ότι αυτός ο νέος σχεδιασμός νανοσωματιδίων θα μπορούσε να ανοίξει έναν καινούριο δρόμο για τη θεραπεία του HIV.» Όταν μια συνεργάτιδα παρουσίασε για πρώτη φορά τα αποτελέσματα των δοκιμών στην εβδομαδιαία συνάντηση του εργαστηρίου, η Δρ Σεβαάλ είπε ότι τους φάνηκαν «πολύ καλά για να είναι αληθινά».

«Τη στείλαμε πίσω στο εργαστήριο να τα επαναλάβει, και την επόμενη εβδομάδα ήρθε με εξίσου καλά αποτελέσματα. Έτσι, αναγκαστήκαμε να το πιστέψουμε. Και φυσικά, από τότε τα έχουμε επαναλάβει πάρα πολλές φορές», ανέφερε η ίδια.

«Μείναμε έκπληκτοι από τη διαφορά που υπήρχε - ήταν σαν νύχτα με τη μέρα: πριν δε λειτουργούσε, και ξαφνικά άρχισε να δουλεύει. Και όλοι μας καθόμασταν με το στόμα ανοιχτό, λέγοντας ‘ουάου’», πρόσθεσε η ίδια.

Απαιτούνται περαιτέρω έρευνες για να διαπιστωθεί αν η αποκάλυψη του ιού είναι αρκετή ώστε το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού να τον αντιμετωπίσει, ή αν η τεχνολογία αυτή θα πρέπει να συνδυαστεί με άλλες θεραπείες για την πλήρη εξάλειψη του HIV από το σώμα.

Η μελέτη βασίζεται σε εργαστηριακά δεδομένα και πραγματοποιήθηκε σε κύτταρα που δόθηκαν από ασθενείς με HIV. Η πορεία για την εφαρμογή αυτής της τεχνολογίας ως μέρος μιας θεραπείας για τους ασθενείς είναι μακρά και απαιτεί επιτυχημένες δοκιμές σε ζώα, ακολουθούμενες από δοκιμές ασφάλειας σε ανθρώπους, κάτι που πιθανόν να διαρκέσει χρόνια πριν ξεκινήσουν οι δοκιμές αποτελεσματικότητας.

«Στον τομέα της βιοϊατρικής, πολλά πράγματα τελικά δε φτάνουν στην κλινική πράξη, αυτή είναι η αλήθεια. Δε θέλω να παρουσιάσω μια πιο ωραία εικόνα από την πραγματικότητα», τόνισε η Δρ Σεβαάλ. «Όμως, όσον αφορά ειδικά το πεδίο της θεραπείας του HIV, δεν έχουμε ξαναδεί κάτι που να πλησιάζει σε ποιότητα αυτό που βλέπουμε εμείς όσον αφορά την αποκάλυψη του ιού. Από αυτή την άποψη, είμαστε πολύ αισιόδοξοι ότι θα μπορέσουμε να δούμε αυτή την αντίδραση και σε ζώα, και ότι τελικά θα μπορέσουμε να το εφαρμόσουμε και στον άνθρωπο», κατέληξε.