E-Daily

5 έργα τέχνης που σόκαραν την κοινή γνώμη

Τα γνωρίζεις;

Γράφει η ΔΑΦΝΗ ΤΣΑΡΤΣΑΡΟΥ

12/2/2023 | 00:28

Σε όλη την ιστορία, οι καλλιτέχνες έψαχναν τρόπους να ταρακουνήσουν την παράδοση και να αμφισβητήσουν τον ρόλο της τέχνης. Το θάρρος τους άνοιξε νέα συναρπαστικά μονοπάτια στην τέχνη και άλλαξε τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο με εκπληκτικούς και απροσδόκητους τρόπους.

Κάποιοι από αυτούς μέσα από τα έργα τους, που θεωρήθηκαν ιδιαίτερα πρωτοπόρα, κατάφεραν αρχικά να σοκάρουν το κοινό, ενώ στη συνέχεια άνοιξαν δρόμους για νέα κινήματα και ιδέες.

Παρακάτω θα βρεις τα 5 πιο γνωστά έργα τέχνης που προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις από τον κόσμο.

1. Michelangelo, Τελευταία Κρίση, Καπέλα Σιστίνα, 1541

Από τη στιγμή της αποκάλυψής του το 1541, το κουβάρι των γυμνών ανθρώπινων σωμάτων στην "Τελευταία Κρίση| του Μιχαήλ Άγγελου κατέπληξε και φρίκαρε εξίσου το κοινό. Γυμνά σώματα είχαν εμφανιστεί στην τέχνη πριν από τον Μιχαήλ Άγγελο, αλλά αυτό που σόκαρε περισσότερο το κοινό ήταν η εκτεταμένη εμφάνιση γυμνού σε όλο τον πίνακα, από απλούς ανθρώπους μέχρι αγίους και μάρτυρες. Επιπλέον, συμπεριέλαβε ακόμη και πλήρως εκτεθειμένα γεννητικά όργανα, ωθώντας τον καρδινάλιο Oliviero Carafa να τον κατηγορήσει για ανήθικη χυδαιότητα. Φύλλα συκής και εσώρουχα ζωγραφίστηκαν πάνω από εκτεθειμένα μέρη του σώματος, αλλάζοντας τη φύση του αρχικού έργου τέχνης. Παρέμειναν έτσι μέχρι την αποκατάσταση της Καπέλα Σιξτίνα εκατοντάδες χρόνια αργότερα, τη δεκαετία του 1980. Αλλά μέχρι τότε, η επαναστατική επίδειξη ανθρώπινης σάρκας από τον Μιχαήλ Άγγελο είχε ήδη επηρεάσει βαθιά την ιστορία της τέχνης, από τον Μανιερισμό και το Μπαρό, μέχρι το αφιλτράριστο γυμνό της σύγχρονης εποχής.

2. Edouard Manet, Olympia, 1863, Μουσείο Orsay

Η εμβληματική Ολυμπία του Γάλλου ρεαλιστή ζωγράφου Edouard Manet, το 1865, συγκλόνισε την κοινωνία μέχρι τον πυρήνα. Ο πίνακας του Manet που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Σαλόνι του Παρισιού το 1865, απεικονίζει ένα γυμνό μοντέλο να ξαπλώνει σε έναν καναπέ, ενώ ένας υπηρέτης της χαρίζει λουλούδια. Ο Edouard Manet μιμήθηκε εσκεμμένα τη σύνθεση της διάσημης Αφροδίτης του Ουρμπίνο του Τιτσιάνο, του 1534, αλλά έδωσε στην έκδοσή του μια σειρά από αμφιλεγόμενες προσθήκες. Το άμεσο βλέμμα του μοντέλου του συγκλόνισε το κοινό που είχε συνηθίσει να βλέπει παθητικές, σεμνές γυναίκες. Το ότι ο Edouard Manet είχε χρησιμοποιήσει ένα πραγματικό μοντέλο, τη Victorine Meurent, αντί για μια μυθολογική μούσα ήταν επίσης αρκετά σοκαριστικό, ενώ διέρρευσε ότι ήταν πόρνη κι έτσι το όνομα «Ολυμπία» συνδέθηκε συνήθως με τις εργάτριες του sεx στο Παρίσι του 1860, ενώ το περιβάλλον της εξέπεμπε το ύφος ενός παριζιάνικου μπουντουάρ. Η μαύρη γάτα στη βάση του κρεβατιού της Ολυμπίας ήταν επίσης ένα πολύ γνωστό σύμβολο για τη sεxουαλική ασωτία. Ο Edouard Manet αποφεύχθηκε από το Παριζιάνικο Σαλόνι, αλλά οι πρωτοπορίες του οδήγησαν μια γενιά Ιμπρεσιονιστών και Μοντερνιστών να ακολουθήσουν.

3. Pablo Picasso, Les Demoiselles d'Avignon, 1907, MoMA

Ο Πικάσο κράτησε το Les Demoiselles d’Avignon, 1907, κρυμμένο στο στούντιό του για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ακόμα και οι φίλοι του τρομοκρατήθηκαν όταν τελικά το είδαν. H παραμορφωμένη προοπτική ήταν ήδη αρκετά συγκλονιστική, αλλά μόλις αποκαλύφθηκε η πραγματική έκταση του θέματός του, το κοινό τρομοκρατήθηκε. Μια γυμνή ομάδα πέντε γυναικών ποζάρει σαν κλασικό γυμνό, αλλά δεν πρόκειται για εξιδανικευμένες καλλονές. Αντίθετα, τις ζωγραφίζει με υπερβολικά πρόσωπα εμπνευσμένα από τις αφρικανικές μάσκες που είδε στο Εθνογραφικό Μουσείο του Παρισιού. Η δημιουργία του σώματός τους με αιχμηρό τρόπο προσδίδει μια απειλητική ποιότητα, όπως και το κρύο, ακλόνητο βλέμμα τους. Η Αβινιόν ήταν ένας πολύ γνωστός δρόμος στην παριζιάνικη συνοικία με τα κόκκινα φανάρια, έτσι δε χωρά αμφιβολία ότι αυτές οι γυναίκες ήταν ιερόδουλες. Συγκρούοντας γωνιακές κυβιστικές φόρμες και αντισυμβατικό θέμα, ο Πικάσο μόνος του εισήγαγε ένα νέο κύμα μοντέρνας τέχνης. Ο κριτικός τέχνης Jonathan Jones γράφει: «Το Les Demoiselles d’Avignon είναι το ρήγμα, το σπάσιμο που χωρίζει το παρελθόν και το μέλλον».

4. Marcel Duchamp, Fountain, 1917 (αντίγραφο 1964), Tate, Λονδίνο

Το Σιντριβάνι του Ντανταϊστή, Marcel Duchamp, το 1917 , έγραψε ιστορία, πρωτοστατώντας στην αυγή της εννοιολογικής τέχνης. Για να δημιουργήσει το έργο ο Ντυσάν απλώς αγόρασε ένα ουρητήριο από ένα εργοστάσιο, το υπέγραψε με το ψευδώνυμο R. Mutt και το υπέβαλε στην Εταιρεία Ανεξάρτητων Καλλιτεχνών. Η κοινωνία ήταν βαθιά προσβεβλημένη από το έργο, χαρακτηρίζοντάς το απρεπές και ανήθικο, δηλώνοντας: «Το Σιντριβάνι μπορεί να είναι ένα πολύ χρήσιμο αντικείμενο στη θέση του, αλλά η θέση του δεν είναι σε μια έκθεση τέχνης". Σε πείσμα όλων ο Duchamp έβαλε το Fountain να φωτογραφηθεί επαγγελματικά από τον διάσημο φωτογράφο Alfred Stieglitz σε μία γκαλερί, ενώ ένα ανώνυμο άρθρο που πιθανότατα γράφτηκε από τον Duchamp δημοσιεύτηκε στο αριστερό περιοδικό The Blind Man, το οποίο υποστηρίζει: «Το αν ο κ. Mutt… έφτιαξε το σιντριβάνι δεν έχει σημασία. . ΤΟ ΕΠΕΛΕΞΕ. Πήρε ένα συνηθισμένο αντικείμενο ζωής… και… δημιούργησε μια νέα σκέψη για αυτό το αντικείμενο». Αυτό το επιχείρημα ότι οποιοδήποτε αντικείμενο θα μπορούσε να γίνει έργο τέχνης έφερε επανάσταση στις καλλιτεχνικές πρακτικές και συνεχίζει να έχει απήχηση σήμερα.

5. Carolee Schneemann, Meat Joy, 1964

Η Αμερικανίδα καλλιτέχνης περφόρμανς, Carolee Schneemann, με το Meat Joy το 1964, αμφισβήτησε τα μισογυνιστικά στερεότυπα με πλήρες κατά μέτωπον γυμνό και επιδείξεις στριπτίζ. Συνδυάζοντας αυτό που ονόμασε μια «λίστα αγορών συστατικών», συμπεριλαμβανομένων ωμού ψαριού, κοτόπουλου και λουκάνικων, μαζί με μπογιά, γυαλιστερό πλαστικό και σχοινί, συγκέντρωσε μια ομάδα γυμνών γυναικών που κυλίστηκαν μέσα σε αυτές τις ουσίες σαν να χάθηκαν σε μια έκσταση. Οι αντιδράσεις ήταν ακραίες. Ένα μέλος του κοινού ήταν τόσο έξαλλο που προσπάθησε ακόμη και να στραγγαλίσει τον Schneemann, ενώ ένας άλλος δήλωσε: «Δεν ξέρω τι είναι, αλλά δεν είναι τέχνη». Αλλά η sεxουαλικά απελευθερωμένη τέχνη της Schneemann αποκάλυψε στο κοινό ένα νέο είδος απεριόριστης γυναικείας ζωής, που οδήγησε σε ένα κύμα φεμινίστριων καλλιτεχνών σε όλη τη δεκαετία του 1970.