Ένα από τα λίγα πράγματα στα οποία ο Κάιζερ Γουλιέλμος Β΄, ο οποίος κυβέρνησε τη Γερμανία από το 1888 έως το 1918, είχε ταλέντο ήταν να προκαλεί οργή. Μια ιδιαίτερη ειδικότητα ήταν η προσβολή άλλων μοναρχών.
Αποκαλούσε τον μικροσκοπικό βασιλιά Βίκτωρ Εμμανουήλ Γ΄ της Ιταλίας «νάνο» μπροστά στην ακολουθία του βασιλιά. Αποκαλούσε τον πρίγκιπα (αργότερα Τσάρο) Φερδινάνδο της Βουλγαρίας «Fernando naso», λόγω της ραμφοειδούς μύτης του, και διέδιδε φήμες ότι ήταν ερμαφρόδιτος.
Δεδομένου ότι ο Γουλιέλμος ήταν αξιοσημείωτα αδιάκριτος, οι άνθρωποι ήξεραν πάντα τι έλεγε πίσω από την πλάτη τους. Ο Φερδινάνδος πήρε την εκδίκησή του. Μετά από μια επίσκεψη στη Γερμανία, το 1909, κατά την οποία ο Κάιζερ τον χτύπησε δημόσια στα οπίσθια και στη συνέχεια αρνήθηκε να ζητήσει συγγνώμη, ο Φερδινάνδος ανέθεσε ένα πολύτιμο συμβόλαιο όπλων που είχε υποσχεθεί στους Γερμανούς σε μια γαλλική εταιρεία.
Όχι ότι αυτό αποθάρρυνε τον Κάιζερ. Ένα από τα πολλά πράγματα στα οποία ο Γουλιέλμος ήταν πεπεισμένος ότι ήταν εξαιρετικός, παρά όλα τα στοιχεία που αποδείκνυαν το αντίθετο, ήταν η «προσωπική διπλωματία», η διευθέτηση της εξωτερικής πολιτικής μέσω κατ' ιδίαν συναντήσεων με άλλους Ευρωπαίους μονάρχες και πολιτικούς. Στην πραγματικότητα, ο Βίλχελμ o B' δεν μπορούσε να κάνει ούτε τα προσωπικά ούτε τα διπλωματικά, και αυτές οι συναντήσεις σπάνια πήγαιναν καλά.
Ο Κάιζερ έβλεπε τους άλλους ανθρώπους με εργαλειακούς όρους, ήταν ένας ψυχαναγκαστικός ψεύτης και φαινόταν να έχει περιορισμένη κατανόηση της αιτίας και του αποτελέσματος. Το 1890, άφησε να περάσει μια μακροχρόνια αμυντική συμφωνία με τη Ρωσία, τον τεράστιο και μερικές φορές απειλητικό ανατολικό γείτονα της Γερμανικής Αυτοκρατορίας. Έκρινε, λανθασμένα, ότι η Ρωσία ήταν τόσο απεγνωσμένη για τη γερμανική καλή θέληση που μπορούσε να την κρατήσει σε κίνηση.
Αντ' αυτού, η Ρωσία σύναψε αμέσως μια συμμαχία με τον δυτικό γείτονα και εχθρό της Γερμανίας, τη Γαλλία. Ο Βίλχελμ αποφάσισε ότι θα γοητεύσει και θα χειραγωγήσει τον Τσάρο Νικόλαο Β' (έναν «παιδόψυχο» και «κλαψιάρη», σύμφωνα με τον Βίλχελμ, κατάλληλο μόνο «για να καλλιεργεί γογγύλια») ώστε να εγκαταλείψει τη συμμαχία.
@wikipedia.org
Το 1897, ο Νικόλαος είπε στον Βίλχελμ να πάει να χαθεί. Η γερμανορωσική συμμαχία μαράθηκε. Πριν από περίπου μια δεκαετία, δημοσιεύτηκε το βιβλίο «Γεώργιος, Νικόλαος και Γουλιέλμος: Τρία βασιλικά ξαδέρφια και ο δρόμος προς τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο», ένα βιβλίο που αφορούσε, εν μέρει, τον Κάιζερ Γουλιέλμο, ο οποίος είναι πιθανώς περισσότερο γνωστός ως το πρώτο εγγόνι της Βασίλισσας Βικτωρίας, και για την πορεία της Γερμανίας προς τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Από τότε που ο Ντόναλντ Τραμπ ξεκίνησε την προεκλογική εκστρατεία για την προεδρία, ο Κάιζερ μπήκε και πάλι στο κάδρο, μαζί με τις προσωπικές του αποτυχίες και τις παγκόσμιες επιπτώσεις στις οποίες οδήγησαν.
Τα tweets του Τραμπ ήταν αυτά που θύμισαν για πρώτη φορά τον Κάιζερ. Ο Γουλιέλμος ήταν ένας ψυχαναγκαστικός ομιλητής που παρέκκλινε συνεχώς από το σενάριο. Ακόμα και το προσωπικό του δεν μπορούσε να τον σταματήσει, αν και προσπαθούσε, διανέμοντας αντίγραφα ομιλιών στον γερμανικό τύπο πριν τις εκφωνήσει στην πραγματικότητα.
Δυστυχώς, ο αυστριακός τύπος δημοσίευσε τις ομιλίες καθώς εκφωνούνταν, και οι γκάφες και οι προσβολές σύντομα κυκλοφόρησαν σε όλη την Ευρώπη. «Υπάρχει μόνο ένα άτομο που είναι αφέντης σε αυτή την αυτοκρατορία και δεν πρόκειται να ανεχτώ κανέναν άλλο», συνήθιζε να λέει ο Βίλχελμ, παρόλο που η Γερμανία είχε μια δημοκρατική συνέλευση και πολιτικά κόμματα («Είμαι ο μόνος που έχει σημασία», έχει πει ο Τραμπ).
Ο Κάιζερ επεφύλαξε μια ιδιαίτερη προσβολή στα πολιτικά κόμματα που ψήφισαν κατά των πολιτικών του. «Θεωρώ κάθε Σοσιαλδημοκράτη εχθρό της Πατρίδας», είπε, και κατήγγειλε το Γερμανικό Σοσιαλιστικό Κόμμα ως «συμμορία προδοτών». Ο Άουγκουστ Μπέμπελ, ηγέτης του Σοσιαλιστικού κόμματος, είπε ότι κάθε φορά που ο Κάιζερ άνοιγε το στόμα του, το κόμμα κέρδιζε άλλες εκατό χιλιάδες ψήφους.
Όταν ο Βίλχελμ έγινε αυτοκράτορας, το 1888, σε ηλικία είκοσι εννέα ετών, ήταν αποφασισμένος να θεωρείται σκληρός και ισχυρός. Φετιχοποιούσε τον Στρατό, περιβαλλόταν από στρατηγούς (αν και, όπως ο Τραμπ, δεν του άρεσε να τους ακούει), είχε εκατόν είκοσι στρατιωτικές στολές και δεν φορούσε τίποτα άλλο. Καλλιεργούσε μια ιδιαίτερη αυστηρή έκφραση προσώπου για δημόσιες περιστάσεις και φωτογραφίες, καθώς ο Βίλχελμ έστελνε υπογεγραμμένες φωτογραφίες και προτομές σε όποιον ήθελε, και επίσης ένα έντονα κερωμένο, γυρισμένο προς τα πάνω μουστάκι που ήταν τόσο διάσημο που είχε το δικό του όνομα, "Er ist Erreicht!" (Έχει επιτευχθεί!).
Στην πραγματικότητα, ο Βίλχελμ δεν κατάφερε πολλά. Το γενικό επιτελείο του Γερμανικού Στρατού συμφώνησε ότι ο Κάιζερ δεν μπορούσε να "οδηγήσει τρεις στρατιώτες πάνω από μια υδρορροή". Δεν είχε την ικανότητα συγκέντρωσης. "Οι περισπασμοί, είτε πρόκειται για μικρά παιχνίδια με τον στρατό ή το ναυτικό του, ταξίδια ή κυνήγι, είναι τα πάντα για αυτόν", έγραψε ένας απογοητευμένος πρώην μέντορας του.
"Διαβάζει πολύ λίγα εκτός από αποκόμματα εφημερίδων, σχεδόν δεν γράφει τίποτα ο ίδιος εκτός από σημειώσεις σε ρεπορτάζ και θεωρεί καλύτερες εκείνες τις ομιλίες που τελειώνουν γρήγορα".
Η συνοδεία του Κάιζερ συγκέντρωνε αποκόμματα Τύπου για αυτόν, κυρίως για τον εαυτό του, τα οποία διάβαζε με την ίδια εμμονή που ο Τραμπ παρακολουθεί τηλεόραση. Ένα επικριτικό άρθρο θα τον εξόργιζε. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Γουλιέλμου, τα ανώτερα κλιμάκια της γερμανικής κυβέρνησης άρχισαν να διαλύονται σε μια κατάσταση ελευθερίας, με τους αξιωματούχους να μαλώνουν ο ένας εναντίον του άλλου.
@wikipedia.org
«Οι πιο αντιφατικές απόψεις τώρα προβάλλονται σε υψηλό και ύψιστο επίπεδο», θρήνησε ένας Γερμανός διπλωμάτης. Για να προσθέσει στη σύγχυση, ο Γουλιέλμος άλλαζε τη θέση του κάθε πέντε λεπτά. Ήταν βαθιά ευερέθιστος και υπάκουε στο τελευταίο άτομο με το οποίο είχε μιλήσει ή στο τελευταίο απόκομμα που είχε διαβάσει, τουλάχιστον μέχρι να μιλήσει στο επόμενο άτομο.
«Είναι αφόρητο», έγραψε ένας υπουργός Εξωτερικών το 1894. «Σήμερα το ένα πράγμα και αύριο το επόμενο και μετά από λίγες μέρες κάτι εντελώς διαφορετικό». Το προσωπικό και οι υπουργοί του Γουλιέλμου κατέφυγαν στη χειραγώγηση, την απόσπαση της προσοχής και την κολακεία για να τον διαχειριστούν. «Για να τον πείσεις να αποδεχτεί μια ιδέα, πρέπει να ενεργήσεις σαν να ήταν δική του», συμβούλεψε τους συναδέλφους του ο στενότερος φίλος του Κάιζερ, Φίλιπ Έουλενμπουργκ.
Το πιο δυσοίωνο είναι ότι η υποστήριξη του Γουλιέλμου προς την επιθετική, εθνικιστική δεξιά τον άφησε περιτριγυρισμένο από υπουργούς που είχαν συλλογική πεποίθηση ότι ένας ευρωπαϊκός πόλεμος ήταν αναπόφευκτος και ακόμη και επιθυμητός. Ο Άλφρεντ φον Τίρπιτς, αρχηγός του Ναυτικού της Γερμανίας, ο οποίος συνειδητοποίησε στην πρώτη του συνάντηση με τον Κάιζερ ότι «δεν ζούσε στον πραγματικό κόσμο», εκμεταλλεύτηκε συνειδητά τον φθόνο και την οργή του Γουλιέλμου προκειμένου να αποσπάσει τα αστρονομικά ποσά που απαιτούνταν για την κατασκευή ενός γερμανικού ναυτικού που θα ανταγωνιζόταν αυτό της Βρετανίας, ένα έργο που δημιούργησε μια κούρσα εξοπλισμών και έγινε ένα δυσεπίλυτο εμπόδιο στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.
Ο Κάιζερ ήταν ευάλωτος αλλά ποτέ πραγματικά ελεγχόμενος. Επέβαλε την εξουσία του απρόβλεπτα, σαν να ήθελε να αποδείξει ότι εξακολουθούσε να είναι επικεφαλής, οργανώνοντας αθέμιτες παρεμβάσεις στις πολιτικές των δικών του συμβούλων και απολύοντας υπουργούς χωρίς προειδοποίηση. «Δεν μπορείτε να έχετε την παραμικρή ιδέα τι έχω αποτρέψει», παραπονέθηκε σε έναν φίλο ο πιο δουλοπρεπής βοηθός του, ο Bernhard von Bülow, «και πόσο από τον χρόνο μου πρέπει να αφιερώνω στην αποκατάσταση της τάξης εκεί που ο Ύψιστος Αφέντης μας έχει δημιουργήσει χάος».
Το πιο σκοτεινό μυστικό του Κάιζερ ήταν ότι κάθε λίγα χρόνια, αφού οι παρεμβάσεις και τα λάθη του είχαν αποκαλύψει την ανικανότητά του ή είχαν οδηγήσει σε κρίση, υπέφερε από πλήρη κατάρρευση. Η συνοδεία του τον μάζευε από το πάτωμα και αποσύρονταν σε ένα από τα παλάτια του, όπου, πεσμένος στη μέση του δωματίου, έκλαιγε και παραπονιόταν ότι είχε πέσει θύμα κακοποίησης. Μετά τη γκρίνια ακολουθούσε ο βηματισμός, σε ασυνήθιστη σιωπή. Περιστασιακά έδινε τη θέση του σε δάκρυα.
Σταδιακά αναπροσάρμοζε την αίσθηση της πραγματικότητας, ή της μη πραγματικότητας, και μετά από μερικές εβδομάδες αναπηδούσε ξανά, τόσο θορυβώδης και κραυγαλέος όσο πάντα.
Μετά από λίγο καιρό, όμως, η ζωή με τον Γουλιέλμο έγινε επαχθής. Ήταν αποθαρρυντικό, ακόμη και καταπιεστικό, να περνάς τόσο πολύ χρόνο κοντά σε κάποιον που δεν έμαθε ποτέ και δεν άλλαξε ποτέ. Ο Κάιζερ δεν ήταν ο μόνος υπεύθυνος για τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά οι πράξεις και οι επιλογές του βοήθησαν κατά πολύ να ξεκινήσει. Αν η διεθνής σύγκρουση είναι προ των πυλών, φαίνεται ότι πραγματικά δεν θέλεις έναν ναρκισσιστή να ελέγχει μια παγκόσμια δύναμη.
Η ευαισθησία του Γουλιέλμου, η απρόβλεπτη φύση του, η ανάγκη του να αναγνωριστεί: αυτά τα πράγματα άγγιξαν μια χορδή με στοιχεία στη Γερμανία, η οποία βρισκόταν σε ένα είδος εφηβικού σπασμού, γρήγορη στο να αντιλαμβάνεται τις προσβολές, ενθουσιασμένη με την ιδέα να επιδείξει τους μύες της, γεμάτη με ένα αίσθημα δικαιώματος.
Ταυτόχρονα, η στάση του Γουλιέλμου αύξησε τις εντάσεις στην Ευρώπη. Η αδέξια προσωπική του διπλωματία δημιούργησε καχυποψία. Η συμμαχία του με την καυστική δεξιά και ο δουλικός θαυμασμός του για τον Στρατό έφεραν τη χώρα όλο και πιο κοντά στον πόλεμο. Μόλις ο πόλεμος ξέσπασε, η κυβέρνηση και ο στρατός ουσιαστικά απέρριψαν τον Κάιζερ. Και η σοβαρότερη ζημιά συνέβη μόνο μετά την παραίτηση του Γουλιέλμου, τον Νοέμβριο του 1918.
Η ηττημένη Γερμανία βυθίστηκε σε χρόνια κατάθλιψης, οι δυσαρέσκειες οξύνθηκαν, το τοξικό ψέμα ότι η Γερμανία είχε «ληστευτεί» από τη δίκαιη νίκη της στον πόλεμο, κυριάρχησε. Τα υπόλοιπα, όπως λένε, είναι ιστορία.
Δεν λέμε ότι ο Τραμπ πρόκειται να ξεκινήσει τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αλλά οι πρόσφατες εξωτερικές εξελίξεις, οι άγριες διακυμάνσεις με τη Βόρεια Κορέα, η εγκατάλειψη της πυρηνικής συμφωνίας με το Ιράν, η απειλή ενός εμπορικού πολέμου με την Κίνα, υποδηλώνουν εξεγέρσεις που θα μπορούσαν γρήγορα να ξεφύγουν από τον αμερικανικό έλεγχο.
Μερικοί από τους επικριτές του Τραμπ υποθέτουν ότι αυτές οι κλιμακούμενες κρίσεις μπορεί να τον κάνουν να χαλαρώσει ή ακόμα και να χάσει την εξουσία του στην Προεδρία. Το πραγματικό μάθημα του Κάιζερ Γουλιέλμου Β', ωστόσο, μπορεί να είναι ότι η αποχώρηση του Τραμπ από το αξίωμα μπορεί να μην είναι το τέλος των προβλημάτων που μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει, μπορεί να είναι μόνο η αρχή.
Πληροφορίες: New Yorker
