Ξεχασμένο από τον χρόνο: Το ιταλικό χωριό στη Ρόδο που προστατεύει ένα ζωντανό απολίθωμα
Ανάμεσα σε ερειπωμένα ιταλικά κτίρια και σιωπηλές πλατείες, ένα μοναδικό ψάρι δίνει μάχη για την επιβίωση στα γλυκά νερά της Ρόδου
Δημοσίευση 23/4/2025 | 00:01
Μέσα στα καταπράσινα βουνά της Ρόδου, μακριά από τις τουριστικές παραλίες και τα κοσμοπολίτικα σοκάκια της Παλιάς Πόλης, βρίσκεται ένα χωριό που μοιάζει να ξεπήδησε από τις σελίδες παλιού ευρωπαϊκού ημερολογίου.
Το Καμποκιάρο, ή όπως ονομάζεται σήμερα Αγία Ελεούσα, είναι ένα από τα πιο ιδιαίτερα και αινιγματικά μέρη του νησιού – ένα εγκαταλελειμμένο χωριό, έργο ιταλικής αποικιακής αρχιτεκτονικής, που σήμερα φιλοξενεί έναν από τους σπανιότερους κατοίκους της Ευρώπης: το γκιζάνι, ένα ψάρι που δεν υπάρχει πουθενά αλλού στον κόσμο.
Από τις Άλπεις... στη Ρόδο
Το 1935, ο Ιταλός διοικητής των Δωδεκανήσων, Mario Lago, εκπονεί ένα φιλόδοξο σχέδιο: να χτίσει αγροτικά χωριά που θα κατοικούνται από Ιταλούς υλοτόμους και τις οικογένειές τους, με στόχο την εκμετάλλευση και ταυτόχρονα την προστασία των δασών της Ρόδου. Έτσι, δημιουργείται το Καμποκιάρο, πιστό αντίγραφο χωριών των ιταλικών Άλπεων – με πέτρινα κτίρια, καμπυλωτά μπαλκόνια, και πλατείες που θυμίζουν βόρεια Ιταλία.
View this post on Instagram
Οι πρώτοι κάτοικοι ήρθαν από την Κοιλάδα του Φιέμε, αφήνοντας πίσω μια πατρίδα πληγωμένη από την οικονομική κρίση. Στη Ρόδο βρήκαν ήλιο, πράσινο, και ελπίδα. Όμως, ο πόλεμος δεν άργησε. Και το 1947, με την ένωση των Δωδεκανήσων με την Ελλάδα, οι Ιταλοί έφυγαν – αφήνοντας πίσω ένα χωριό-φάντασμα.
Η πλατεία της Αγίας Ελεούσας είναι σήμερα σιωπηλή, μα κρύβει μνήμες. Η αγορά με τις καμάρες, το παλιό σχολείο που έγινε σανατόριο, οι φυλακές, η καθολική εκκλησία που έγινε ορθόδοξη – όλα στέκουν ακόμα, σε πείσμα του χρόνου. Είναι ένα υπαίθριο μουσείο ιστορίας, αρχιτεκτονικής και νοσταλγίας.
Ένας υδάτινος κόσμος γεμάτος ζωή
Κι όμως, αυτό το "νεκρό" χωριό φιλοξενεί κάτι εξαιρετικά ζωντανό. Μερικά μέτρα μετά την πλατεία, βρίσκεται μια στρογγυλή υδατοδεξαμενή, που γεμίζει από τα νερά της πηγής του Κοσκινιστή. Μέσα της, ζει το γκιζάνι (Ladigesocypris ghigii) – ένα μικροσκοπικό ψάρι, μοναδικό στον κόσμο, που επιβιώνει μόνο στα γλυκά νερά της Ρόδου.
Αυτό το «ζωντανό απολίθωμα», όπως πολλοί το χαρακτηρίζουν, πήρε το όνομά του από τον Ιταλό καθηγητή Alessandro Ghigi, που το ανακάλυψε στις αρχές του 20ού αιώνα. Παρά το μικρό του μέγεθος, το γκιζάνι είναι ένας πραγματικός πρωταθλητής επιβίωσης. Ζει σε δύσκολες συνθήκες – σε ρυάκια που το χειμώνα πλημμυρίζουν και το καλοκαίρι σχεδόν ξεραίνονται. Ζει γρήγορα, τρέφεται με τα πάντα και αναπαράγεται σε μεγάλους αριθμούς.
Αλλά ο κίνδυνος είναι υπαρκτός: οι πληθυσμοί του συνεχώς μειώνονται και ένα από τα γνωστά του καταφύγια έχει ήδη εξαφανιστεί. Σήμερα, η δεξαμενή του Καμποκιάρο είναι ένα από τα τελευταία του προπύργια.
View this post on Instagram
Ένας θησαυρός που ζητά προστασία
Το Καμποκιάρο δεν είναι απλώς ένα χωριό-φάντασμα. Είναι ένας τόπος με διπλή μνήμη: ανθρώπινη και φυσική. Μια γέφυρα ανάμεσα στην ιστορία και τη βιοποικιλότητα. Εκεί που οι Ιταλοί ήρθαν με όνειρα για ένα καλύτερο μέλλον, ένα μικρό ψάρι συνεχίζει να παλεύει σιωπηλά για την επιβίωσή του.
Το χωριό ζητά προστασία, αναβίωση, ίσως και νέες ιστορίες. Το γκιζάνι ζητά καθαρό νερό, ηρεμία, και ανθρώπους που θα το σεβαστούν. Αν μη τι άλλο, μας θυμίζει ότι ακόμα και σε έναν τόπο ξεχασμένο από τον χρόνο, η ζωή επιμένει – και αξίζει.
