Πλατείας Ομονοίας: Η πιο παλιά πλατεία της Αθήνας και η ιστορία της
Είναι γεμάτη κόσμο καθημερινά και όλοι την γνωρίζουν
Γράφει η ΝΕΛΗ ΣΤΑΘΑΚΙΔΟΥ Δημοσίευση 29/10/2020 | 00:13
Πριν από 186 χρόνια, η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους και ετοίμασε να ανοίξει ένα νέο, πολύ μεγάλο κεφάλαιο όσον αφορά την αρχιτεκτονική της.
Κάπου εκεί ξεκινάει και η ιστορία της Πλατείας Ομονοίας η οποία βέβαια δεν ονομαζόταν ακόμη έτσι. Η μία από τις πιο γνωστές πλατείες στο κέντρο της Αθήνας, η Πλατεία Ομονοίας θα γνωρίσει, κατά τη διάρκεια των ετών, μεγάλες αλλαγές και περιπέτειες μέχρι να έρθει στη σημερινή της μορφή η οποία αναμένεται να ξαναλλάξει.
Στα αρχιτεκτονικά σχέδια των περίφημων αρχιτεκτόνων Κλεάνθη και Σάουμπερτ το 1834, ο χώρος αυτός στον οποίο σήμερα βρίσκεται η πλατεία προοριζόταν για την ανέγερση των Ανακτόρων. Τότε η περιοχή της σημερινής πλατείας Ομονοίας ονομαζόταν Τζηρίτη και ήταν μάλιστα εντελώς ερημική. Χαρακτηριστικό είναι ότι εκεί που βρίσκεται σήμερα η πλατεία Ομονοίας συναντιόνταν δύο ρέματα. Το ένα κατέβαινε από τη σημερινή οδό Σταδίου και το άλλο κατέβαινε από τη σημερινή οδό Πανεπιστημίου.
Μετά την τελική της διαμόρφωση το 1846 η πλατεία αρχικά παίρνει το όνομα Πλατεία Ανακτόρων προφανώς λόγω του αρχικού της προορισμού. Όταν, όμως τα σχέδια άλλαξαν και τα ανάκτορα αποφασίσθηκε να ανεγερθούν στη θέση όπου βρίσκεται σήμερα η Παλιά Βουλή, η πλατεία έγινε απλώς δημοφιλής για περιπάτους. Αποτελούσε το τέρμα του εξοχικού περιπάτου των Αθηναίων. Τα επόμενα χρόνια η πλατεία μετονομάστηκε, προς τιμήν του Βασιλιά Όθωνα, σε Πλατεία Όθωνος.
Παρόλο που πρόκειται για μια από τις μεγάλες και κεντρικές πλατείες της πρωτεύουσας, πολλοί είναι εκείνοι που δεν γνωρίζουν την ιστορία πίσω από το σημερινό της όνομα. Η Πλατεία Ομονοίας ονομάστηκε έτσι τελικά το 1862. Και φυσικά υπάρχει μια ενδιαφέρουσα ιστορία πίσω από αυτό. Λίγα χρόνια νωρίτερα, το 1850 η πλατεία Όθωνος πήρε τετράγωνο σχήμα. Το 1859 επί δημαρχίας Γ. Σκούφου άρχισε η διαμόρφωσή της. Τότε μάλιστα ξεριζώθηκαν τα αμπέλια και οι συκιές και φυτεύτηκαν βελανιδιές. Η πλατεία τότε έγινε κυριολεκτικά θέατρο συγκρούσεων οθωνικών και αντιοθωνικών. Εκεί γιορτάστηκε η έξωση του Όθωνα τον Οκτώβριο του 1862.
Tότε πήρε και το σημερινό όνομά της δηλαδή Πλατεία Ομονοίας. Και υπάρχει εξήγηση. Στο χώρο που βρίσκεται σήμερα η πλατεία δόθηκε όρκος «ομονοίας» από τους αρχηγούς των αντιπάλων πολιτικών παρατάξεων της εποχής οι οποίες είχαν προκαλέσει αιματηρές ταραχές στη χώρα. Ήταν οι ορεινοί και οι πεδινοί που έδωσαν όρκους συμφιλίωσης στην πόλη και το γεγονός, μάλιστα, γιορτάστηκε πολύ.
Σταδιακά η πλατεία άρχισε να γίνεται κέντρο συναντήσεων. Από τις αρχές του 19ου αιώνα άρχισε να παίρνει αύρα κοσμική και αποτελούσε σημείο συνάντησης της μεσοαστικής Αθήνας. Δενδροφυτεύτηκε μάλιστα σε τέτοιο βαθμό που κάποια στιγμή έγινε καταπράσινη. Εκεί άνοιξαν μερικά από τα πιο γνωστά ξενοδοχεία της Αθήνας, καφενεία αλλά και θέατρα. Το αποκορύφωμα ήταν όταν το 1889, στο τέλος της οδού Αθηνάς οικοδομείται το τετραόροφο ξενοδοχείο «Μέγας Αλέξανδρος» σε σχέδια του αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ.
Κάθε Πέμπτη και Κυριακή ο κόσμος συνέρρεε στην Πλατεία Ομονοίας καθώς σε μια ξύλινη εξέδρα μια μπάντα ψυχαγωγούσε το κοινό. Τα επόμενα χρόνια είναι ανοδικά για την πλατεία. Από το 1925 έως το 1930 ανασκάπτεται και δημιουργείται ο υπόγειος σταθμός του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου Πειραιώς – Αθηνών. Αυτός αποτελεί και την βασική αιτία της ανάπλασης της. Η Πλατεία Ομονοίας γίνεται κυκλική, μαρμάρινα κιγκλιδώματα τοποθετούνται στις εισόδους του υπόγειου σταθμού, η όψη της πλησιάζει τα ευρωπαϊκά πρότυπα και η ευρύτερη περιοχή αρχίζει να αποκτά σημαντικό εμπορικό χαρακτήρα.
Από το 1954 και έπειτα η πλατεία αποκτά περισσότερο εμπορικό χαρακτήρα. Τις δεκαετίες του ‘50 και του ‘60, πολλά παλαιά κτήρια στην περιοχή της Ομόνοιας κατεδαφίστηκαν και έδωσαν τη θέση τους σε νέα, πολυώροφα, ακολουθώντας το παράδειγμα και της υπόλοιπης Αθήνας. Το 1960 τοποθετήθηκαν στην πλατεία συντριβάνια, ενώ το 1990 τοποθετήθηκε το άγαλμα του Δρομέα, έργο του γλύπτη Βαρώτσου άγαλμα το οποίο απομακρύνθηκε με την έναρξη των εργασιών του Μετρό.
Οι τελευταίες παρεμβάσεις στην Πλατεία Ομονοίας έγιναν πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Σήμερα, ετοιμάζεται να γνωρίσει τη νέα της όψη. Το σχέδιο ανάπλασης που έχει σχεδόν ολοκληρωθεί υπόσχεται μια νέα αισθητική.
Η πλατεία Ομονοίας συνολικά ανακαινίστηκε περισσότερες από δέκα φορές. Εκατομμύρια άνθρωποι την περπάτησαν κάνοντας βόλτα στο κέντρο της Αθήνας. Και ποιος δεν έχει δώσει ραντεβού στο παρελθόν στου Μπακάκου; Στο ιστορικό φαρμακείο στην Πλατεία Ομονοίας το οποίο υπήρξε για πολλές δεκαετίες σημείο αναφοράς των Αθηναίων αλλά και επισκεπτών της πόλης.
Σήμερα, πάντως, οι παλιές φωτογραφίες μένουν να θυμίζουν για ακόμη μια φορά την Παλιά Αθήνα.
