Οι κρατούμενοι στις νορβηγικές φυλακές είναι λιγότεροι από 4.000. Σε έναν πληθυσμό που ξεπερνάει τα 5 εκατομμύρια, η αναλογία των φυλακισμένων ανά 100.000 άτομα είναι κάτω από 70, όταν στην Ελλάδα φτάνει τους 90, ενώ στις ΗΠΑ τους 690. Οι Νορβηγοί έχουν όμως και άλλα όμορφα νούμερα ως προς το σωφρονιστικό τους σύστημα.
Στις ΗΠΑ το ποσοστό των φυλακισμένων που συλλαμβάνονται ξανά μέσα σε λίγα χρόνια είναι 80%. Στην Ελλάδα είναι χαμηλότερο αλλά δεν φτάνει με τίποτα ένα από τα μικρότερα στον κόσμο. Αυτό της Νορβηγίας, που φτάνει μόλις το 20%. Οι περισσότερες εγκληματικές πράξεις αφορούν μικροληστείες. Όμως υπάρχουν κρατούμενοι που καταδικάστηκαν για εμπόριο ναρκωτικών και δολοφονίες. Πολύ πιο σπάνια.
Πως καταφέρνει η Νορβηγία και επανεντάσσει τους 4 στους 5 φυλακισμένους; Το σίγουρο είναι πως κάνει κάτι σωστά. Ο σκηνοθέτης Michael Moore μας είχε δείξει πριν από λίγα χρόνια την ζωή στις φυλακές της χώρας και όλοι έμειναν με το στόμα ανοιχτό. Το σωφρονιστικό σύστημα της Νορβηγίας βασίζεται σε μια αρχή που ονομάζεται «δικαιοσύνη της αποκατάστασης».
Αυτό το σύστημα δεν έχει σαν πρώτο στόχο να τιμωρήσει, αλλά να επουλώσει το κακό που προκαλείται από το έγκλημα. Ο κύριος σκοπός του είναι να επανεντάξει τους κρατούμενους. Ο Michael Moore επισκέφτηκε τις φυλακές Bastoy. Με μια γρήγορη ματιά, θα καταλάβετε ότι αυτό το σύστημα δεν είναι ένα όνειρο αλλά ότι έχει τεθεί σε απόλυτη και μάλιστα, επιτυχημένη εφαρμογή. Πρόκειται για μια φυλακή με 115 κρατούμενους και 4 φύλακες(!), όπου οι κρατούμενοι είναι οι μόνοι που έχουν κλειδιά από το κελί τους.
Οι φυλακές Bastoy
Όχι και κελί. Μοιάζει περισσότερο με δωμάτιο ξενοδοχείου. Όμως οι φυλακές του Bastoy είναι πρότυπες φυλακές. Θα μπορούσε κάποιος να υποψιαστεί πως μόνο εκεί είναι έτσι τα πράγματα. Οι φυλακές του Halden από την άλλη, είναι υψίστης ασφαλείας. Απ' έξω μοιάζουν περισσότερο με φυλακή, αλλά μέσα είναι σαν συνεδριακό μέγαρο και τα δωμάτια της, σαν ένα πολυτελές ξενοδοχείο, με δικό τους μπάνιο, άνετο κρεβάτι και X-Box. Επίσης έχουν μια πολύ όμορφη βιβλιοθήκη, στην οποία υπάρχουν όλα τα βιβλία που θα σου επιτρέψουν να διαβάσεις και να δώσεις εξετάσεις για κάποιο πτυχίο. Οι φύλακες βέβαια δεν έχουν όπλα.
Οι φυλακές υψίστης ασφαλείας Halden
Ακόμα και στην περίπτωση του Anders Breivik, του ανθρώπου που δήλωσε νεοναζί και σκότωσε 77 νεαρά παιδιά, το ποινικό σύστημα δεν έκανε καμία εξαίρεση. Καταδικάστηκε σε 21 χρόνια, που είναι η μεγαλύτερη ποινή που προβλέπει ο ποινικός κώδικας. Οι γονείς των παιδιών στην πλειοψηφία τους, έδειξαν ικανοποιημένοι με την ποινή. Ο Breivik αν αποδεδειγμένα δεν καταφέρει να επανενταχθεί σε 21 χρόνια, τότε θα μείνει για πάντα στην φυλακή, μέχρι να το κάνει. Κάτω από τις ίδιες συνθήκες με όλους τους κρατούμενους.
Κάθε κρατούμενος στις νορβηγικές φυλακές δεν αντιμετωπίζεται σαν εγκληματίας, αλλά σαν ένας άνθρωπος που θα επιστρέψει στην κοινωνία και θα της είναι χρήσιμος. Γι’ αυτό δεν θεωρούν πως το κράτος πρέπει να τους δημιουργήσει την ανάγκη για εκδίκηση ή για απόρριψη. Οπότε επιλέγουν να φέρονται στους κρατούμενους ανθρώπινα, έχοντας ένα σωφρονιστικό σύστημα που χαρακτηρίζεται ως το «πιο ανθρώπινο στον κόσμο».
Από το ντοκιμαντέρ του Michael Moore, «Where to Invade Next»
