Για χρόνια πιστεύαμε ότι το χασμουρητό είναι απλώς σημάδι κούρασης, βαρεμάρας ή έλλειψης ύπνου. Ένα κοινωνικά παρεξηγημένο αντανακλαστικό, που συχνά προσπαθούμε να κρύψουμε.

Όμως η επιστήμη τα τελευταία χρόνια δείχνει κάτι πολύ πιο ενδιαφέρον: το χασμουρητό έχει πρωταρχικό ρόλο στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του εγκεφάλου.

Σύμφωνα με τη λεγόμενη θεωρία της ψύξης του εγκεφάλου (brain cooling hypothesis), το χασμουρητό λειτουργεί σαν φυσικός «κλιματισμός». Όταν ο εγκέφαλος υπερθερμαίνεται, λόγω έντονης συγκέντρωσης, άγχους ή αλλαγών στον κύκλο εγρήγορσης, ενεργοποιείται το αντανακλαστικό του χασμουρητού για να επαναφέρει τη θερμοκρασία σε πιο αποδοτικά επίπεδα.

Η βαθιά εισπνοή που συνοδεύει το χασμουρητό φέρνει πιο δροσερό αέρα στους κόλπους, ενώ το τέντωμα της γνάθου και των μυών του προσώπου αυξάνει τη ροή αίματος προς τον εγκέφαλο. Αυτό βοηθά στη διάχυση της θερμότητας, βελτιώνοντας προσωρινά τη γνωστική απόδοση και την εγρήγορση. Με απλά λόγια, δεν χασμουριόμαστε επειδή “πέφτουμε”, αλλά επειδή ο εγκέφαλος προσπαθεί να ξανακουρδιστεί.

Ενδιαφέρον είναι ότι μελέτες έχουν δείξει πως οι άνθρωποι χασμουριούνται λιγότερο όταν η εξωτερική θερμοκρασία είναι πολύ χαμηλή ή πολύ υψηλή, συνθήκες όπου η ψύξη του εγκεφάλου μέσω εισπνοής αέρα δεν είναι αποτελεσματική. Αυτό ενισχύει την ιδέα ότι το χασμουρητό δεν είναι τυχαία συμπεριφορά, αλλά βιολογικός μηχανισμός με συγκεκριμένο σκοπό.

Ακόμα και το «μεταδοτικό» χασμουρητό αποκτά νέα διάσταση μέσα από αυτή την οπτική. Όταν βλέπουμε κάποιον να χασμουριέται, ο εγκέφαλός μας ενεργοποιεί αντίστοιχα δίκτυα, όχι από βαρεμάρα, αλλά από συγχρονισμό και ενσυναίσθηση. Είναι ένας τρόπος με τον οποίο τα κοινωνικά είδη, όπως ο άνθρωπος, ρυθμίζουν συλλογικά την εγρήγορση της ομάδας.

Την επόμενη φορά λοιπόν που θα χασμουρηθείτε σε μια σύσκεψη ή ενώ διαβάζετε κάτι απαιτητικό, μην το πάρετε ως σημάδι αδυναμίας. Είναι πολύ πιθανό ο εγκέφαλός σας να κάνει απλώς αυτό που ξέρει καλύτερα: να φροντίζει τον εαυτό του, για να συνεχίσει να λειτουργεί σωστά.