Ο εθνικός μας ποιητής, ο ένας από τους δυο πόλους της ελληνικής ποίησης όπως είχε πει ο Οδυσσέας Ελύτης στην ομιλία του στην απονομή του Νόμπελ Λογοτεχνίας, γεννήθηκε λίγο πριν μπει ο 19ος αιώνας, στις 8 Απριλίου του 1778, στην Ζάκυνθο. Ήταν εξώγαμος γιος του κόντε Νικολάου Σολωμού και της υπηρέτριάς του, της Αγγελικής Νίκλη.

Ο Σολωμός έμεινε σε πολύ μικρή ηλικία ορφανός και όταν έκλεισε τα δέκα, έφυγε για την Ιταλία, συνοδευόμενος από τον Ιταλό δάσκαλό του. Στα 17 πήρε το απολυτήριό του και γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο της Πάβιας, όπου σπούδασε Νομική. Όμως παρόλο που τελικά πήρε το πτυχίο, δεν ενδιαφέρθηκε ούτε στιγμή για το επάγγελμα του δικηγόρου. Παράλληλα με τις σπουδές του, άρχισε να γράφει στίχους στα ιταλικά και ήρθε σε επαφή με εξέχοντες φιλόσοφους, φιλόλογους και λογοτέχνες της εποχής.

Στα 20 του χρόνια επέστρεψε στην Ζάκυνθο. Έμεινε στην γενέτειρά του για δέκα χρόνια και με την τεράστια επιρροή που άσκησε πάνω του η «Ελληνική Επανάσταση», εμπνεύστηκε τα αριστουργήματά του, γράφοντας πλέον στα ελληνικά.

Το πρώτο του ολοκληρωμένο εκτενές ποίημα, είναι και το πιο γνωστό του. Ο «Ύμνος εις την Ελευθερίαν», απόσπασμα του οποίου καθιερώθηκε ως Εθνικός Ύμνος της Ελλάδας, σε μελοποίηση Νικόλαου Μάντζαρου (1865) και αποτελείται από 158 στροφές ή 632 στίχους.

Ακολούθησαν και άλλα γνωστά του ποιήματα, όπως το «Εις το θάνατο του Λόρδου Μπάυρον», «Η καταστροφή των Ψαρών», «Ο Κρητικός», «Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» και ο «Ο Πορφύρας».

Από το 1928 και μετά, εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Κέρκυρα. Συνέχισε να γράφει ποιήματα, όντας σχεδόν απομονωμένος. Γι’ αυτό άλλωστε λέγεται πως επέλεξε την Κέρκυρα, ώστε να προσφέρει στον μοναχικό και κάπως ιδιότροπο χαρακτήρα του, την αίσθηση της απομόνωσης, την οποία χρειαζόταν. Τα επόμενα χρόνια ήταν τα πιο ευτυχισμένα της ζωής του, αφού απομονώθηκε και μελέτησε εντατικά την γερμανική ρομαντική φιλοσοφία και ποίηση, ενώ συγχρόνως έγραψε και τελειοποίησε το έργο του «Η γυναίκα της Ζάκυθος».

Ύστερα από την περιπέτεια της δίκης που είχε με τον ετεροθαλή αδελφό του (από την πλευρά της μητέρας του) για την πατρική περιουσία και παρόλο που δικαιώθηκε, ο Σολωμός επηρεάστηκε πολύ αρνητικά απ’ όλα αυτά. Ωστόσο δεν σταμάτησε ποτέ να γράφει. Είχε φτάσει αισίως στην πιο ώριμη συγγραφική του εποχή.

Δεν επισκέφτηκε ποτέ την ελεύθερη Ελλάδα. Δεν ήθελε όπως είχε πει να «θεατρίζει στο εθνικό του φρόνημα αλλά μες το άγιο βήμα της ψυχής». Το 1849, παρασημοφορήθηκε με τον Χρυσό Σταυρό του Σωτήρος, γιατί με την ποίησή του «διέγειρε τα αισθήματα του λαού στον αγώνα για εθνική ανεξαρτησία».

Πέθανε σαν σήμερα στις 9 Φεβρουαρίου του 1857 από αλλεπάλληλες εγκεφαλικές συμφορήσεις. Οκτώ χρόνια αργότερα τα οστά του μεταφέρθηκαν στην Ζάκυνθο.