Κάθε χρόνο στην Μεγάλη Βρετανία, η 5η Νοεμβρίου είναι αργία. Όχι μόνο οι Βρετανοί αλλά και άλλοι αγγλόφωνοι λαοί γιορτάζουν την «Νύχτα του Γκάι Φοκς», σε ανάμνηση της αποτυχημένης «Συνωμοσίας της πυρίτιδας», δηλαδή της ανατίναξης της Βουλής των Λόρδων με απώτερο σκοπό την δολοφονία του βασιλιά Ιάκωβου του Α’.

Το 1603 ο σκληροπυρηνικός προτεστάντης Ιάκωβός ο Α’ ανέβηκε στον θρόνο. Οι Καθολικοί ανησύχησαν και φοβήθηκαν πως θα παραγκωνιστούν ή ακόμα και να κυνηγηθούν. Έναν χρόνο αργότερα ξεκίνησε λοιπόν ένα σχέδιο για την ανατροπή του, με πρωτεργάτη τον Ρόμπερτ Κέιτσμπι. Το σχέδιο είχε ως βάση την ανατίναξη της Βουλής των Λόρδων την στιγμή που ο βασιλιάς θα απηύθυνε χαιρετισμό στο σώμα. Η λαϊκή εξέγερση που θα ακολουθούσε θα ανέβαζε στον θρόνο την 9χρονη κόρη του, που ήταν Καθολική.

@medium.com

Η συνωμοσία άρχισε να διαδίδεται στις τάξεις του σκληρου πηρύνα των Καθολικών, αποκτώντας αρκετά μέλη. Μεταξύ αυτών, βρισκόταν και ένας πρώην έμπειρος στρατιωτικός, που θα αναλάμβανε την ανατίναξη. Το όνομά του ήταν Γκάι Φοκς.

Αρχικά οι συνωμότες προσπάθησαν να σκάψουν ένα τούνελ μέχρι την βουλή. Ωστόσο, ήταν τόσο αργή η πρόοδος του, που τα παράτησαν. Όταν έμαθαν όμως πως νοικιαζόταν μια αποθήκη που βρισκόταν σχεδόν κάτω από το κτίριο, τότε ενθουσιάστηκαν. Και ο Γκάι Φοκς, μετακόμισε εκεί. 

Ο Φοκς στις 5 Νοεμβρίου θα έμπαινε στα υπόγεια της Βουλής των Λόρδων μαζι με βαρέλια γεμάτα πυρίτιδα και θα τα ανατίναζε. Όλα πήγαιναν σύμφωνα με το σχέδιο, μέχρι την 26η Οκτωβρίου, όταν η συνωμοσία αποκαλύφθηκε μέτα από μια ανώνυμη επιστολή που έστειλε ένας καθολικός ιερέας στον Λόρδο Ουίλιαμ Πάρκερ. Φαίνεται πως ο ιερέας είχε μάθει για τα σχέδια των συνωμοτών, όταν κάποιος του τα αποκάλυψε κατά την διάρκεια της εξομολόγησης. 

Άλλοι πάλι λένε πως επειδή ο λόρδος ήταν Καθολικός, οι ίδιοι οι συνωμότες του έστειλαν την επιστολή, ώστε να μην παρεβρεθεί στην ομιλία του βασιλιά. Ο λόρδος πάντως ειδοποίησε τις αρχές. Η συνωμοσία είχε πια αποκαλυφθεί.

@express.co.uk

Αμέσως ξεκίνησαν οι έρευνες και την νύχτα της 4ης Νοεμβρίου, ο Γκάι Φοκς συνελήφθη στο υπόγειο της Βουλής δίπλα σε 36 βαρέλια πυρίτιδας. Το κτίριο σύμβολο της Βρετανίας θα είχε ισοπεδωθεί.

Οι υπόλοιποι συνωμότες εγκατέλειψαν το Λονδίνο. Οι περισσότεροι σκοτώθηκαν κατά την διάρκεια της καταδίωξης, μεταξύ τους και ο εμπνευστής του σχεδίου Ρόμπερτ Κέιτσμπι. Ο Γκαί Φοκς μαζί με άλλους 8 καταδικάστηκαν σε θάνατο. Οι επτά εκτελέστηκαν διά απαγχονισμού. Ο Φοκς λίγο πριν φτάσει στην εξέδρα, εξαντλημένος από τρείς μήνες βασανιστηρίων, έπεσε και έσπασε τον λαιμό του. Πέθανε την ίδια στιγμή. Ο βασιλιάς εκνευρίστηκε τόσο, που διέταξε τον τεμαχισμό της σορού του. Τα κομμάτια της εστάλησαν στις τέσσερις γωνιές της Βρετανίας για παραδειγματισμό. Τακτική που όπως φαίνεται συνηθιζόταν.

Σε ανάμνηση της αποφυγής της ανατίναξης της Βουλής των Λόρδων και της δολοφονίας του βασιλιά, οι Βρετανοί κάθε χρόνο γιορτάζουν την «Νύχτα του Γκάι Φοκς». Αν πότε βρεθείτε στην Βρετανία εκείνη την ημέρα, θα δείτε πολλά πυροτεχνήματα στον ουρανό. Από την άλλη, ο Γκαι Φοκς μετατράπηκε σε σύμβολο αντίστασης, ειδικότερα μετά το κόμικ του 1988 και την ταινία του 2005, που είχαν τίτλο «V for Vendetta». Η μάσκα που έχει γίνει αγαπημένη αποκριάτικη ενδυμασία και πρόσωπο των χάκερ του διαδικτύου, υποτίθεται πως παραπέμπει στο πρόσωπο του Γκάι Φοκς. Λέγεται πως όσο τον βασάνιζαν, πριν από την εκτέλσσή του, ο Φοκς είχε ένα μόνιμο χαμόγελο ζωγραφισμένο στο πρόσωπό του.

@themarysue.com

Ένας γνωστός στίχος που ακουγόταν στην ταινία, ανήκε σε ένα τραγούδι για τους εορτασμούς της «Νύχτας του Γκάι Φοκς». Και έλεγε μεταξύ άλλων:

Remember, remember the Fifth of November,
The Gunpowder Treason and Plot,
I know of no reason
Why the Gunpowder Treason
Should ever be forgot.