Αν έχεις γάτα, πιθανότατα έχεις ζήσει αυτό το κλασικό σκηνικό: τη φωνάζεις, ξαναφωνάζεις, λες το όνομά της με φωνή που φτάνει στα όρια της ανθρώπινης αξιοπρέπειας… και εκείνη απλώς σε κοιτάζει με βλέμμα «ναι, σε άκουσα, αλλά γιατί να σηκωθώ;».

Για χρόνια, πιστεύαμε ότι οι γάτες απλώς δεν χαμπαριάζουν όπως τα σκυλιά, ότι το κάλεσμα τις αφήνει παγερά αδιάφορες επειδή δεν το κατανοούν. Κι όμως, η επιστήμη έχει άλλη άποψη: όχι μόνο αναγνωρίζουν το όνομά τους, αλλά είναι απολύτως ικανές να το ξεχωρίζουν ανάμεσα σε άλλες λέξεις. Το θέμα είναι ότι… το επεξεργάζονται με τους δικούς τους όρους.

Έρευνα από το Πανεπιστήμιο Sophia στο Τόκιο έδειξε ότι οι γάτες αντιδρούν πιο έντονα όταν ακούν το όνομά τους, σε σχέση με παρόμοιες λέξεις ή τα ονόματα άλλων ζώων στο σπίτι. Μικρές κινήσεις στα αυτιά, στο κεφάλι ή στην ουρά, ακόμη και διαστολή της κόρης, όλα δείχνουν ότι αναγνωρίζουν τον ήχο και τον συνδέουν με τον εαυτό τους. Δεν υπάρχει, λοιπόν, «παρεξήγηση»: το άκουσαν. Απλώς δεν θεώρησαν απαραίτητο να μετακινηθούν.

Αυτό που αλλάζει την εικόνα μας για τις γάτες δεν είναι μόνο ότι καταλαβαίνουν τι τους λέμε, αλλά πώς αποφασίζουν τι να κάνουν με αυτή την πληροφορία. Σε αντίθεση με τα σκυλιά, που εξελίχθηκαν μέσα από χιλιάδες χρόνια συνεργασίας με τον άνθρωπο, οι γάτες εξημερώθηκαν πολύ πιο πρόσφατα και με πολύ πιο… ανεξάρτητο τρόπο. Δεν είναι ζώα που έχουν ως προτεραιότητα την υπακοή ή την προσοχή στον άνθρωπο, είναι ειδικοί στην επιλογή κινήτρων. Αν έχει λιχουδιά, ίσως έρθουν. Αν απλώς λες «έλα εδώ να σε χαϊδέψω», θα το σκεφτούν. Αν μόλις ξάπλωσαν κάπου ζεστά; Ξέχνα το.

Επίσης, η απόκριση της γάτας εξαρτάται πολύ από το πλαίσιο. Αν το όνομά της συνοδεύεται συχνά από θετικές εμπειρίες, φαγητό, παιχνίδι, χάδια, είναι πιο πιθανό να ανταποκριθεί. Αν το ακούει μόνο όταν πρέπει να μπει στο pet carrier ή να πάει στον κτηνίατρο, δεν θα συμμεριστεί τον ενθουσιασμό σου. Στον δικό τους κόσμο, η γλώσσα έχει νόημα μόνο όταν συνδέεται με κάτι που τις αγγίζει άμεσα.

Η ουσία; Οι γάτες δεν είναι ποτέ αδιάφορες από άγνοια. Είναι αδιάφορες από… επιλογή. Αναγνωρίζουν το όνομά τους, αναγνωρίζουν εμάς, ξέρουν ακριβώς τι τους ζητάμε, απλώς δίνουν προτεραιότητα στην άνεση, στη διάθεσή τους και στο προσωπικό τους πρόγραμμα. Κι ίσως αυτός να είναι κι ένας από τους λόγους που τις αγαπάμε: γιατί δεν συμπεριφέρονται σαν κατοικίδια που γυρεύουν συνεχώς αποδοχή, αλλά σαν μικρές, αυτάρκεις προσωπικότητες με τη δική τους θέληση.

Και την επόμενη φορά που η γάτα σου δεν θα γυρίσει καν το κεφάλι όταν την φωνάξεις; Να ξέρεις: σε άκουσε. Απλώς… δεν ψήθηκε.