Την Κυριακή 26 Οκτωβρίου, στις 04:00 τα ξημερώματα, γυρίζουμε τα ρολόγια μία ώρα πίσω και μπαίνουμε στη χειμερινή ώρα. Αν και η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο, η Ευρωπαϊκή Ένωση συζητά εδώ και πάνω από έξι χρόνια να την καταργήσει οριστικά.
Ωστόσο, η συμφωνία φαίνεται πιο μακριά από ποτέ.
Το ευρωπαϊκό αδιέξοδο
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε το 2018 να μπει τέλος στην αλλαγή ώρας δύο φορές τον χρόνο, έπειτα από δημόσια διαβούλευση στην οποία το 84% των Ευρωπαίων πολιτών ζήτησε να σταματήσει το μέτρο. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε τη θέση αυτή το 2019, υπερψηφίζοντας τον τερματισμό της θερινής ώρας έως το 2021.
Ωστόσο, το Συμβούλιο της ΕΕ —όπου τα κράτη μέλη πρέπει να συμφωνήσουν με ειδική πλειοψηφία— δεν κατέληξε ποτέ σε κοινή θέση. Κάθε χώρα έχει διαφορετικά συμφέροντα, γεωγραφία και πολιτικές προτεραιότητες, και έτσι το θέμα παρέμεινε παγωμένο στα ευρωπαϊκά συρτάρια.
Γιατί είναι τόσο δύσκολο;
Η κατάργηση της εποχικής αλλαγής φαίνεται απλή, αλλά συνεπάγεται ένα κρίσιμο ερώτημα: ποια ώρα θα διατηρηθεί; Η θερινή ή η χειμερινή;
Η επιλογή αυτή δεν είναι τεχνική, αλλά πολιτική. Οι ζώνες ώρας στην Ευρώπη καθορίστηκαν ιστορικά από κυβερνήσεις, ακόμη και από δικτάτορες: ο Φράνκο, για παράδειγμα, ευθυγράμμισε την Ισπανία με τη Γερμανία του Χίτλερ, ενώ η Βρετανία επέβαλε τη δική της ώρα στις αποικίες της.
Η ΕΕ αποφεύγει να αφήσει τα κράτη να ενεργήσουν μόνα τους, φοβούμενη ότι η ασυντόνιστη αλλαγή θα διαταράξει την ενιαία αγορά, τις αεροπορικές πτήσεις και τα εμπορικά δίκτυα.
Οι επιπτώσεις στον άνθρωπο και το περιβάλλον
Πέρα από τη γραφειοκρατία, υπάρχει και το ζήτημα της υγείας. Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η απότομη μετατόπιση μίας ώρας μπορεί να επηρεάσει το βιολογικό ρολόι του οργανισμού, προκαλώντας στέρηση ύπνου, κόπωση και αυξημένο κίνδυνο καρδιακών επεισοδίων τις επόμενες ημέρες.
Παράλληλα, ο αρχικός σκοπός του μέτρου, η εξοικονόμηση ενέργειας, δεν ισχύει πια. Όπως εξηγεί η Αντριάνα Γκουέλ Σανς, διευθύντρια του Time Use Initiative, η αλλαγή ώρας θεσπίστηκε σε μια εποχή που η κατανάλωση ρεύματος αφορούσε κυρίως τον φωτισμό. «Σήμερα, με το διαδίκτυο, τις οθόνες και τα κλιματιστικά, η εξοικονόμηση είναι αμελητέα ή και ανύπαρκτη», σημειώνει.
Οι προτάσεις για νέα ευθυγράμμιση
Ορισμένοι ειδικοί προτείνουν ένα πιο φυσικό σύστημα, βασισμένο στη «ηλιακή ώρα» — δηλαδή, να είναι 12 το μεσημέρι όταν ο ήλιος βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο του ουρανού. Αυτό θα απαιτούσε νέα διαμόρφωση των ζωνών ώρας:
- Η Ιρλανδία και η Πορτογαλία θα ευθυγραμμιστούν με τη ζώνη των Αζορών (μία ώρα πίσω).
- Η Κεντρική Ευρώπη, μαζί με την Ελλάδα και την Κύπρο, θα μείνει μία ώρα μπροστά.
- Οι χώρες της Βαλτικής και η Ανατολική Ευρώπη θα είναι δύο ώρες μπροστά.
Όμως, ακόμη κι αυτή η πρόταση δημιουργεί νέα προβλήματα — για παράδειγμα, διαφορετική ώρα ανάμεσα στην Ιρλανδία και τη Βόρεια Ιρλανδία.
Προς το παρόν, καμία τελική απόφαση δεν έχει ληφθεί. Η Λιθουανία έχει αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο να επαναφέρει το ζήτημα όταν αναλάβει την προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ το 2027. Μέχρι τότε, το ρολόι της Ευρώπης θα συνεχίσει να γυρίζει — και μαζί του, η ατέρμονη συζήτηση για το ποια ώρα είναι, τελικά, η σωστή.
