Ουσίες σε ελληνικά αυγά: Πιο ασφαλή εκείνα από «το κοτέτσι της γειτόνισσας» ή του εμπορίου
Το δίλημμα στους καταναλωτές μετά την έρευνα του Πανεπιστημίου Αιγαίου και ΕΚΠΑ
Δημοσίευση 28/8/2025 | 20:51

Πρόσφατη επιστημονική μελέτη του Πανεπιστημίου Αιγαίου σε συνεργασία με το ΕΚΠΑ έδειξε ότι για πρώτη φορά εντοπίστηκαν σε ελληνικά αυγά υπολείμματα φαρμάκων και έξι διαφορετικά φυτοφάρμακα.
Το πρωί της Πέμπτης 28 Αυγούστου, ο Γενικός Διευθυντής της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Αυγού, Γιάννης Λιάρος, μίλησε στον ΣΚΑΪ, εξηγώντας τι σημαίνει αυτή η μελέτη και τι θα μπορούσε να αλλάξει στην επιλογή του καταναλωτή που μέχρι σήμερα προτιμούσε τα «χωριάτικα» και όχι του εμπορίου αυγά.
«Πρόκειται για μελέτη των δύο πανεπιστημίων που περιορίστηκε σε αυγά από οικόσιτες όρνιθες, σπιτικά, που υπάρχουν στο κοτέτσι στο χωριό», είπε αρχικά ο Γιάννης Λιάρος.
«Προφανώς αποδεικνύεται ότι, εφόσον ισχύουν τα αποτελέσματα της μελέτης -που δεν έχουμε κανένα λόγο να μην ισχύουν- προκύπτει ότι η οικόσιτη παραγωγή δεν υπόκειται σε κάποιον έλεγχο. Άρα δεν μπορείς να ξέρεις τι είναι αυτό το οποίο προκύπτει. Δεν είναι αυγά εμπορίου τα συγκεκριμένα και μάλιστα υπάρχουν και περιορισμοί στη διακίνησή τους. Τώρα το γεγονός ότι η γειτόνισσα που έχει κοτέτσι σου δίνει αυγά, είναι μια άλλη συζήτηση, αλλά δεν είναι εμπορεύσιμα αυτά τα αυγά», πρόσθεσε.
Τέλος, για την οργανωμένη παραγωγή, ο ίδιος τόνισε: «Κι απ’ την άλλη μεριά», συνέχισε, «στην οργανωμένη παραγωγή, είναι σε μονάδες που υπόκεινται και σε εξωτερικούς ελέγχους από τις αρμόδιες αρχές αλλά και σε αυτοελέγχους, γιατί ο στόχος είναι το προϊόν να βρίσκεται στο επίπεδο διατροφικής ασφάλειας (που πρέπει)».
Ουσίες σε αυγά: Τι εξηγεί ο καθηγητής Αναλυτικής Χημείας του ΕΚΠΑ
Νωρίτερα, ο καθηγητής Αναλυτικής Χημείας του ΕΚΠΑ, Νικόλαος Θωμαΐδης, δήλωσε στον ΣΚΑΪ ότι:
«Η μελέτη εντοπίστηκε σε οικόσιτα αυγά που παράγονται από κότες οι οποίες κυκλοφορούν ελεύθερα. Εξετάστηκαν πέντε περιοχές στην Ελλάδα, από τη Βόρεια Ελλάδα έως την Ηλεία. Από τα συνολικά 75 αυγά παρήχθησαν 17 σύνθετα δείγματα, εκ των οποίων τα 8 βρέθηκαν με υπερφθοριωμένες ενώσεις σε επίπεδα υψηλότερα από τα όρια της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Η μελέτη αυτή αναδεικνύει την εκτεταμένη -ενδεχομένως- ρύπανση που υπάρχει σε αυτές τις περιοχές λόγω της αλόγιστης χρήσης φυτοφαρμάκων, ενώ αποδεικνύει εκ νέου ότι καταγράφεται σημαντική επιβάρυνση από τις υπερφθοριωμένες ενώσεις. Ωστόσο, τα επίπεδα που μετρήθηκαν στην Ελλάδα είναι χαμηλότερα σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ολλανδία».
Για τις ουσίες που εντοπίστηκαν, ο καθηγητής εξήγησε, ότι πρόκειται για ουσίες που «υπάρχουν παντού στο περιβάλλον και βρίσκονται στο στόχαστρο της ΕΕ. Έχουν ενοχοποιηθεί κυρίως για ενδοκρινικές διαταραχές, όχι για καρκινογένεση, όπως αναφέρθηκε στον Τύπο. Υπάρχουν σποραδικές μελέτες, που δείχνουν κάποια συσχέτιση, αλλά δεν είναι τελικά συμπεράσματα».
Ο κ. Θωμαΐδης κατέληξε στο συμπέρασμα, ότι το πιο ασφαλές για τους καταναλωτές, είναι να προμηθεύονται αυγά που φέρουν την ειδική σφραγίδα πιστοποίησης και προέρχονται από πιστοποιημένα σημεία πώλησης.
Ουσίες σε αυγά: Τι έδειξε η πανεπιστημιακή έρευνα
Το εντομοαπωθητικό DEET βρέθηκε σε όλα τα δείγματα, ενώ το οξολινικό οξύ αναδείχθηκε στο πιο κοινό φαρμακευτικό σκεύασμα που ανιχνεύθηκε. Αν και τα επίπεδα βαρέων μετάλλων ήταν χαμηλά και δε θεωρούνται απειλητικά για τη δημόσια υγεία, οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η παρουσία των μολυσματικών ουσιών PFAS (γνωστών και ως «παντοτινά χημικά») συνιστά σοβαρό κίνδυνο για την υγεία των καταναλωτών.
Τα PFAS χαρακτηρίζονται από το γεγονός ότι δεν αποικοδομούνται ποτέ, συσσωρεύονται στο περιβάλλον και εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα, με συνέπειες που συνδέονται με σοβαρές ασθένειες όπως καρκίνο, βλάβες στο ήπαρ και στο ανοσοποιητικό, καθώς και αναπτυξιακά προβλήματα στα παιδιά.
Οι επιστήμονες τονίζουν την ανάγκη για ενδελεχή διερεύνηση των πηγών μόλυνσης, ώστε να εντοπιστούν οι δρόμοι έκθεσης των ουσιών αυτών στα αυγά και να ληφθούν άμεσα προληπτικά μέτρα. Η ασφάλεια των τροφίμων πρέπει να βρίσκεται στην κορυφή των προτεραιοτήτων, με συστηματικούς ελέγχους και αυστηρή εποπτεία, ώστε να προστατευτούν οι καταναλωτές και η υγεία τους.
Τα αποτελέσματα ήταν ιδιαίτερα ανησυχητικά καθώς σε όλα τα δείγματα ανιχνεύθηκαν PFAS, ενώ πάνω από τα μισά αυγά ξεπερνούσαν τα επιτρεπόμενα όρια της Ε.Ε. Στην Ηλεία, κάθε δείγμα υπερέβη τις οδηγίες της EFSA για όλες τις ηλικιακές ομάδες.
Οι μέσες τιμές για PFOS, PFHxS και PFBA καταγράφηκαν σε πολύ υψηλά επίπεδα, με κάποιες μετρήσεις να φτάνουν έως και 5,30 μg/kg. Όπως αναφέρει το cibum.gr, σύμφωνα με τους ερευνητές, έφηβοι και ηλικιωμένοι στη χώρα μας υπερβαίνουν το όριο ασφαλούς εβδομαδιαίας πρόσληψης, γεγονός που δημιουργεί σοβαρούς προβληματισμούς για την υγεία των καταναλωτών.
Η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε αυγά από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, μεταξύ των οποίων η Ηλεία, όπου εμφανίστηκαν και τα υψηλότερα επίπεδα PFAS, ξεπερνώντας τα όρια που ορίζει η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA). Οι επιστήμονες εκφράζουν ανησυχία, καθώς οι περισσότεροι ενήλικες και οι έφηβοι αγγίζουν ή υπερβαίνουν τα ασφαλή όρια πρόσληψης αυτών των τοξικών ουσιών σε εβδομαδιαία βάση.
Η ανακάλυψη υπολειμμάτων τόσο φαρμάκων όσο και φυτοφαρμάκων στα αυγά δημιουργεί νέο πεδίο συζήτησης και προβληματισμού για την ποιότητα και ασφάλεια των εγχώριων τροφίμων, επισημαίνοντας την ανάγκη για ενισχυμένη προστασία της δημόσιας υγείας και τη θωράκιση της ελληνικής παραγωγής.
Χημικές ουσίες και φυτοφάρμακα σε ελληνικά αυγά δείχνει μελέτη του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του ΕΚΠΑ
Τι είναι τα PFAS που βρέθηκαν στα αυγά;
Οι ουσίες PFAS (πε- και πολυφθοροαλκυλικές ενώσεις), γνωστές και ως «παντοτινά χημικά», αποτελούν μια μεγάλη οικογένεια πάνω από 5.000 διαφορετικών ενώσεων, που παρασκευάζονται συνθετικά και χρησιμοποιούνται ευρέως σε βιομηχανικά προϊόντα και καθημερινές εφαρμογές. Το χαρακτηριστικό τους γνώρισμα είναι η εξαιρετική ανθεκτικότητα στο περιβάλλον, καθώς διαθέτουν πολύ ισχυρούς χημικούς δεσμούς άνθρακα-φθορίου που δε διασπώνται με φυσικές ή βιολογικές διεργασίες, γι’ αυτό και παραμένουν αμετάβλητες και συσσωρεύονται στο περιβάλλον και στους οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου.
Εξαιτίας αυτής της ιδιότητας, τα PFAS αποκαλούνται «για πάντα χημικά», καθώς μπορούν να παραμείνουν στην ατμόσφαιρα, στο νερό, και στο έδαφος για δεκαετίες ή και αιώνες. Επιπλέον, συσσωρεύονται στους ιστούς των ζωντανών οργανισμών και δε μεταβολίζονται, προκαλώντας φαινόμενα βιοσυσσώρευσης και βιομεγεθύνσεως.
Τα PFAS χρησιμοποιούνται σε προϊόντα όπως αντικολλητικά μαγειρικά σκεύη, υφάσματα που απωθούν τους λεκέδες, συσκευασίες φαγητού, απορρυπαντικά, αλλά και σε ειδικούς αφρούς πυρόσβεσης. Λόγω της εκτεταμένης χρήσης τους, έχει διαπιστωθεί ευρεία μόλυνση του περιβάλλοντος και εκτεταμένη έκθεση του ανθρώπινου πληθυσμού.
Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι τα PFAS συνδέονται με σοβαρές επιπτώσεις για την υγεία, όπως βλάβες στο ήπαρ, διαταραχές του θυρεοειδούς, προβλήματα γονιμότητας, αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου και παχυσαρκία. Επιπλέον, έχουν συσχετιστεί με διαταραχές στο ανοσοποιητικό σύστημα και επιπτώσεις στην ανάπτυξη των παιδιών.
Λόγω της επικινδυνότητας των ουσιών, πολλές χώρες και οργανισμοί, όπως ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων (ECHA) και η αμερικανική Υπηρεσία Περιβαλλοντικής Προστασίας (EPA), σχεδιάζουν και εφαρμόζουν μέτρα για τον περιορισμό ή την απαγόρευση των PFAS, προσπαθώντας να μειώσουν την έκθεση του πληθυσμού και τη μόλυνση του περιβάλλοντος.
Παράλληλα, γίνονται προσπάθειες ανάπτυξης νέων μεθόδων για την αποικοδόμηση των PFAS στο περιβάλλον, καθώς παραδοσιακές μέθοδοι διάσπασης είναι αναποτελεσματικές. Πρόσφατες επιστημονικές εξελίξεις δείχνουν υποσχόμενη τη χρήση καινοτόμων μεθόδων που μπορούν να καταστρέψουν τα μόρια PFAS χωρίς να αφήνουν επιβλαβή υπολείμματα.
Συνοπτικά, τα PFAS αποτελούν μια σοβαρή περιβαλλοντική και δημόσια υγειονομική πρόκληση λόγω της ανθεκτικότητάς τους, της ευρείας χρήσης τους και των αρνητικών επιπτώσεών τους στην ανθρώπινη υγεία και το οικοσύστημα.