Κρίση ακρίβειας περνάει η Ιαπωνία, με τους καύσωνες του φετινού καλοκαιριού να χειροτερεύουν ακόμα περισσότερο την κατάσταση για τους καταναλωτές, που βλέπουν τιμές ρεκόρ στα ράφια των σούπερ μάρκετ.

Η χώρα αντιμετωπίζει το πιο ζεστό καλοκαίρι στην ιστορία της, μειώνοντας απότομα την ποσότητα των αλιευμάτων αχινού στο βόρειο τμήμα της χώρας, καταστώντας το ακανθώδες έδεσμα ακόμη πιο απρόσιτο για πολλούς καταναλωτές που ήδη αντιμετωπίζουν υψηλές δαπάνες για τα κόστη διατροφής.

Στο νησί Rishiri του Χοκάιντο, τα εστιατόρια προσφέρουν ένα μπολ ρύζι με 100 γραμμάρια αχινού μπαφούν - γνωστού για την πλούσια γλυκύτητά του - στην ιστορικά υψηλή τιμή των 15.000-18.000 γιεν (100-120 δολάρια), περίπου το διπλάσιο από ό,τι πριν από μερικά χρόνια, σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters.

«Όλοι σοκάρονται όταν βλέπουν την τιμή», λέει η Kimiko Sato, ιδιοκτήτρια του εστιατορίου Sato Shokudo απέναντι από το λιμάνι Oshidomari του Rishiri, το οποίο η οικογένειά της λειτουργεί εδώ και περισσότερα από 50 χρόνια.

«Μια ομάδα πελατών μοιραζόταν ένα μόνο μπολ με αχινούς και ο καθένας παραγγέλνει ράμεν για τον εαυτό του».

Ενώ ο αχινός θεωρείται παραδοσιακά προϊόν πολυτελείας, η απαγορευτική τιμή τον έχει καταστήσει απρόσιτο ακόμη και για ειδικές περιστάσεις για πολλά νοικοκυριά στην Ιαπωνία, όπου η ραγδαία αύξηση του κόστους των τροφίμων έχει καταστεί επείγον ζήτημα για τις αρχές στο Τόκιο.

Η αύξηση των τιμών των τροφίμων σημαίνει ότι οι μέσες δαπάνες ενός ιαπωνικού νοικοκυριού για τρόφιμα ανέρχονται πλέον σε σχεδόν 30%, το υψηλότερο ποσοστό των τελευταίων 43 ετών.

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν αποδώσει την ευθύνη για την απότομη αύξηση των τιμών των τροφίμων κυρίως στην ανοδική πίεση που ασκεί το αδύναμο γιεν στις τιμές των εισαγωγών, αλλά τώρα και οι επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη αποτελούν κίνδυνο.

Στο Rishiri, τα αλιεύματα αχινού έχουν μειωθεί κατά το ήμισυ σε σχέση με πέρυσι, σύμφωνα με τον Tatsuaki Yamakami, εκτελεστικό διευθυντή της Αλιευτικής Συνεταιριστικής του Rishiri, συνεχίζοντας μια τάση που παρατηρεί εδώ και μερικά χρόνια.

«Οι τιμές ανεβαίνουν κατακόρυφα λόγω της χαμηλής αλιευτικής παραγωγής», δήλωσε ο Γιαμακάμι, ένας βετεράνος του κλάδου με 40 χρόνια εμπειρίας. «Νομίζω ότι φταίει η άνοδος της θερμοκρασίας της θάλασσας... είναι μια ανησυχητική κατάσταση». Σύμφωνα με τον Yamakami, η υψηλότερη τιμή για 10 κιλά αχινού bafun του Rishiri, ο οποίος ευδοκιμεί σε κρύα νερά, έχει εκτοξευθεί στα 90.000 γιεν (523 ευρώ) —περισσότερο από το διπλάσιο των περίπου 40.000 γιεν (242 ευρώ) πριν από δύο χρόνια.

Αύξηση κατά 5 βαθμούς Κελσίου στη θερμοκρασία της θάλασσας

Τα τελευταία χρόνια, η θερμοκρασία του νερού γύρω από την Ιαπωνία έχει αυξηθεί κατά περίπου 5 °C, σύμφωνα με τον Shigeho Kakehi, ανώτερο ερευνητή στο Ιαπωνικό Οργανισμό Έρευνας και Εκπαίδευσης για την Αλιεία.

Η περιοχή Τοχόκου, βόρεια του Τόκιο, έχει χάσει τον τίτλο της ως σημαντική περιοχή παραγωγής σολομού, μια κατάσταση που επιδεινώνεται περαιτέρω από τη μετατόπιση του θερμού θαλάσσιου ρεύματος προς τα βόρεια.

Σύμφωνα με τον Kakehi, τα τελευταία 20 χρόνια, οι ποσότητες δημοφιλών ειδών κρύου νερού, όπως ο σολομός και το καλαμάρι, έχουν μειωθεί δραματικά, ενώ η τιμή τους ανά κιλό έχει σχεδόν πενταπλασιαστεί.

Τα ψάρια και τα θαλασσινά αποτελούν ένα σχετικά μικρό μέρος του καλαθιού τροφίμων, δηλαδή λιγότερο από 10%, και η συμβολή τους στον γενικό πληθωρισμό είναι μόνο περίπου 0,1 ποσοστιαία μονάδα.

Ωστόσο, αυτό δείχνει ότι οι οικονομικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής δεν είναι πλέον μόνο θεωρητικές, δήλωσε ο Stefan Angrick, επικεφαλής της Japan and Frontier Market Economics στη Moody's Analytics. «Τα ακραία καιρικά φαινόμενα και η αύξηση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας είναι μεταξύ των λόγων για τους οποίους αναμένουμε ότι ο πληθωρισμός θα είναι υψηλότερος στο μέλλον από ό,τι στο παρελθόν», είπε.

Οι τιμές των τροφίμων στην Ιαπωνία αυξήθηκαν κατά 7,6% τον Ιούλιο, σε ετήσια βάση, επιταχύνοντας από 7,2% τον Ιούνιο, σύμφωνα με κυβερνητικά στοιχεία που δημοσιεύθηκαν την περασμένη εβδομάδα. Το ρύζι, το οποίο έχει επίσης πληγεί από τις υψηλότερες θερμοκρασίες, παραμένει ο κύριος παράγοντας που συμβάλλει στον πληθωρισμό στις τιμές των τροφίμων.

Τα φρέσκα τρόφιμα, τα οποία η Τράπεζα της Ιαπωνίας (BOJ) συνήθως εξαιρεί από τις μετρήσεις της λόγω της μεταβλητότητάς τους, αυξήθηκαν κατά 3,3% τον περασμένο μήνα από 1,6% τον Ιούνιο. Ο πληθωρισμός στα ψάρια και τα θαλασσινά έχει προσφάτα μετριαστεί ελαφρώς, από 3,9% σε 2,5%.

Η ερευνητική εταιρεία Teikoku Databank ανέφερε σε σημείωμα τη Δευτέρα ότι ο καύσωνας στο Τόκιο έπληξε τις δαπάνες των νοικοκυριών για θαλασσινά, οι οποίες επηρεάστηκαν αρνητικά από τις αυξήσεις των τιμών, καθώς η άνοδος των θερμοκρασιών μείωσε τον όγκο των αλιευμάτων.

Ενώ το αδύναμο γιεν είναι ο κύριος παράγοντας της πληθωρισμού των τροφίμων, η κλιματική αλλαγή βρίσκεται επίσης στο επίκεντρο της προσοχής της κεντρικής τράπεζας.

Ο Naoki Tamura, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Τράπεζας της Ιαπωνίας, δήλωσε τον Ιούνιο ότι ο ρυθμός αύξησης των τιμών των φρέσκων τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων των θαλασσινών, έχει αυξηθεί πολύ πιο γρήγορα από τις συνολικές τιμές από τις αρχές του 2022.

Ανάγκη ρύθμισης της αλιείας

Ενώ η έλλειψη εργατικού δυναμικού και η αύξηση του κόστους των υπηρεσιών και άλλων δαπανών ήταν καθοριστικοί παράγοντες, ο Tamura επεσήμανε τις επιπτώσεις των «ανώμαλων καιρικών συνθηκών λόγω της κλιματικής αλλαγής», προσθέτοντας ότι οι τιμές των φρέσκων τροφίμων και άλλων τροφίμων έχουν αρνητικό αντίκτυπο στα νοικοκυριά.

«Ο πληθωρισμός στην Ιαπωνία παραμένει μέτριος σε σύγκριση με άλλες χώρες, αλλά είναι αρκετός για να πλήξει τα πορτοφόλια των πολιτών, κυρίως επειδή οι μισθοί δεν έχουν ακολουθήσει την ίδια ανοδική πορεία», δήλωσε ο David Boling, διευθυντής της συμβουλευτικής εταιρείας Eurasia Group. «Η αλλαγή ήταν δύσκολη, ειδικά για τους ηλικιωμένους με σταθερό εισόδημα».

Η Ιαπωνία στοχεύει να αυξήσει το συνολικό ποσοστό αυτάρκειας σε τρόφιμα στο 69% με βάση την αξία της παραγωγής έως το οικονομικό έτος 2030, από περίπου 60% που είναι σήμερα — ένας στόχος που, σύμφωνα με τον Kakehi, ενδέχεται να καταστεί πιο περίπλοκος από την κλιματική πίεση.

«Ακόμα και αν προσπαθήσουμε πολύ σκληρά (μειώνοντας τις εκπομπές με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας), η θερμοκρασία θα αυξηθεί κατά περίπου 1-1,5 βαθμούς Κελσίου μέχρι το 2100», δήλωσε, επισημαίνοντας ότι η ποσότητα και ο χρόνος αλιείας πρέπει να ρυθμιστούν.

«Οι σαρδέλες έχουν αυξηθεί τα τελευταία 7-8 χρόνια, πρέπει να προσπαθήσουμε να τρώμε περισσότερες σαρδέλες».