Σχέδιο για να αποκλείσουν τους ελεύθερους επαγγελματίες που δηλώνουν χαμηλούς τζίρους να υποβάλουν δηλώσεις ΦΠΑ εξετάζουν το υπουργείο Οικονομικών και η Τρόικα. Στόχος είναι να αποκλειστούν 400.000 ελεύθεροι επαγγελματίες με ζητούν πια επιστροφές ΦΠΑ, μετά τη διαπίστωση των ελεγκτών ότι όσοι δηλώνουν πολύ χαμηλούς τζίρους (έως 25.000 ευρώ το χρόνο), εισπράττουν από το δημόσιο 200 εκατ. ευρώ περισσότερα από όσα αποδίδουν σε ΦΠΑ κάθε χρόνο.

Ωστόσο, η Αθήνα θέλει να θέσει ως όριο τα 10.000 ευρώ, αντί για 25.000 ευρώ που ζητούσε η Τρόικα, ώστε ο αριθμός όσων εξαιρεθούν να μην ξεπεράσει τις 400.000 συνολικά. Στο οικονομικό επιτελείο φοβούνται πως αν το όριο ανέλθει στα 25.000 ευρώ, τότε πολλοί επιτηδευματίες θα «στρογγυλέψουν» τα κέρδη τους κάτω από το όριο, με αποτέλεσμα το δημόσιο να χάσει έσοδα από φόρους εισοδήματος.

Ποιους αφορά

Το σχέδιο που βρίσκεται στο τραπέζι προβλέπει να μην υπάγονται σε ΦΠΑ το 42% των επιτηδευματιών (φυσικά πρόσωπα) που έχουν τζίρους έως 10.000 ευρώ το χρόνο. Αν και σχετική εισήγηση είχε γίνει από την ομάδα Ράιχενμπαχ από το 2012, η πρόταση είχε μείνει στο συρτάρι. Τώρα όμως επανέρχεται και στο υπουργείο Οικονομικών θεωρούν ειλημμένη την απόφαση για την εφαρμογή της από 1.1.2015.

Κυβέρνηση και Τρόικα συμφωνούν πως η Ελλάδα είναι από τις ελάχιστες χώρες της ΕΕ που δεν έχει καθιερώσει ένα ελάχιστο όριο τζίρου («κατώφλι») για την εγγραφή των επαγγελματιών στο καθεστώς του ΦΠΑ. Αυτό ίσως δεν θα αποτελούσε πρόβλημα, αν το δημόσιο μπορούσε να ελέγξει τη γνησιότητα των δαπανών που δηλώνουν οι 900.000 υπόχρεοι ΦΠΑ κάθε μήνα.

Κερδισμένοι και χαμένοι

Οι υποστηρικτές του μέτρου τονίζουν πως 210.000 υπόχρεοι ΦΠΑ (ένας στους πέντε) που δηλώνουν μηδενικό τζίρο, παίρνουν επιστροφές ΦΠΑ 112 εκατ. ευρώ το χρόνο. ¶λλοι τόσοι υπολογίζονται και εκείνοι που δηλώνουν τζίρους από 0,01 έως 10.000 ευρώ το χρόνο και ενώ έπρεπε να πληρώσουν περί τα 235 εκατ. ευρώ ως ΦΠΑ που έχουν εισπράξει, εμφανίζουν ΦΠΑ δαπανών 325 εκατ. ευρώ και έτσι το δημόσιο (μετά το συμψηφισμό) οφείλει να τους επιστρέψει και 90 εκατ. ευρώ επιπλέον.

Επειδή θα κόστιζε πολλά στο Δημόσιο να ελέγχει διαρκώς τόσους πολλούς μικροεπαγγελματίες, προτείνεται να εξαιρεθούν συλλήβδην όλοι από το ΦΠΑ, με στόχο να μην μπορούν να μπορούν να ζητήσουν επιστροφές φόρων.

Προβλήματα

Στον αντίποδα, ακούγονται και ισχυρά αντεπιχειρήματα, νομικής και πρακτικής φύσεως. Η αντίφαση με το δόγμα «ΦΠΑ παντού» που επιβλήθη λόγω του Μνημονίου είναι προφανής, αφού τα τελευταία χρόνια με διάφορους νόμους έχουν μεταταχθεί μαζικά στο καθεστώς ΦΠΑ δεκάδες χιλιάδες ελεύθεροι επαγγελματίες, όπως δικηγόροι, συμβολαιογράφοι κλπ.

Επιπλέον ερωτηματικά προκαλεί στη δημόσια διοίκηση με ποιον τρόπο θα μπορούσε να εντάσσεται ή θα απεντάσσεται ένας επαγγελματίας σε καθεστώς ΦΠΑ, όποτε αυξομειώνεται ο τζίρος του. Για παράδειγμα οι συμβολαιογράφοι είχαν μέχρι πρότινος υψηλούς τζίρους λόγω της αξίας των ακινήτων που μεταβιβάζονται αλλά πλέον η αξία των συμβολαίων έχει μειωθεί σχεδόν 90%. Αν όμως κάποιος αναλάβει ξαφνικά 2-3 πολύ μεγάλα συμβόλαια, μπορεί να καθίσταται υπόχρεος πριν καν καλά-καλά το καταλάβει και ο ίδιος.

Οι εναλλαγές αυτές ενδέχεται να δημιουργήσουν και συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού στην αγορά, αν κάποιοι εκμεταλλευτούν το νέο σύστημα για να τιμολογούν φθηνότερα χωρίς να χρεώνουν ΦΠΑ για τις υπηρεσίες τους. Αυτομάτως θα αποκλείονταν όμως και ολόκληροι κλάδοι που φοροδιαφεύγουν δηλώνοντας ευτελείς ετήσιους τζίρους, όπως πχ υδραυλικοί, ηλεκτρολόγοι, κομμωτές κλπ.

Οφέλη

Ωστόσο, σύμφωνα με τους εισηγητές του σχεδίου, αυτό θα αφορά μόνο στα φυσικά πρόσωπα (ατομικές επιχειρήσεις) και θα πρέπει πριν επιλέξουν, να παραμείνουν στο σύστημα ΦΠΑ για τουλάχιστον πέντε χρόνια. Επιπλέον, τυχόν επιστροφές ΦΠΑ δεν θα γίνονται άμεσα απαιτητές αλλά αφού ξεπεράσουν πρώτα ένα ελάχιστο ποσό πιστωτικού ΦΠΑ που θα έχει συσσωρευτεί μέχρι να τον εισπράξουν.

Σε κάθε περίπτωση, στο υπουργείο Οικονομικών διευκρινίζουν ότι υπάρχει διάκριση μεταξύ της απαλλαγής αυτής και του «μηδενικού συντελεστή ΦΠΑ», ο οποίος διατηρείται κατά παρέκκλιση σε ορισμένα κράτη-μέλη όπως και στη χώρα μας. Αυτός έχει ως αποτέλεσμα η τελική τιμή που ζητείται από τον καταναλωτή να μην ενσωματώνει υπολειπόμενο ΦΠΑ.

Αντιθέτως, όπως προβλέπει και η κοινοτική οδηγία για το ΦΠΑ, αν ο υποκείμενος στο φόρο απαλλάσσεται από το ΦΠΑ για την παράδοση των αγαθών ή την παροχή των υπηρεσιών, δεν έχει δικαίωμα έκπτωσης του ΦΠΑ που βαρύνει τις αγορές. Στην περίπτωση μιας τέτοιας απαλλαγής χωρίς δικαίωμα έκπτωσης, η τιμή που καταβάλει ο τελικός καταναλωτής συνεχίζει συνεπώς να ενσωματώνει έναν «κρυφό» ΦΠΑ που τον πληρώνει.