E-Daily

Η παλιά αθηναϊκή αποκριά: Πώς γλεντούσε ο κόσμος, οι αστοί κι η λαϊκή τάξη

Πολύ πριν οργανωθεί η αθηναϊκή αποκριά, οι αυτοσχέδιες εκδηλώσεις των ανθρώπων συμπεριέλαβαν από νωρίς τη σάτιρα, και μάλιστα την πολιτική

Γράφει η ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΔΟΥ

9/2/2023 | 14:07

Collage

Η πόλη, τα καταστήματα, οι δρόμοι, τα κέντρα διασκεδάσεως στολισμένα με μεγάλες μάσκες, ομοιώματα, σερπαντίνες. Το 1931 το Κομιτάτο της Αποκριάς είχε την ιδέα να αναβιώσει την παλιά αθηναϊκή αποκριά, όπως γιορταζόταν πριν έρθουν εξ Εσπερίας τα άρματα και οι μασκαράτες.

Η αθηναϊκή αποκριά είναι ένας θρύλος - που ξαναζωντάνεψε το 1931. Πριν από αυτό, τη θέση του είχε ένα πιο εξευρωπαϊσμένο στυλ διασκέδασης - το αυθόρμητο και θορυβώδες κέφι έλειψε, η αποκριά έγινε "κολλαριστή". Η αποκριάτικη κίνηση περιορίσθηκε στα κέντρα και στα κοσμικά σαλόνια όπου οι νεόπλουτοι χορεύουν χορούς του νέου συρμού ή το καρναβάλι των δρόμων ήταν πιο αυτοσχέδιο και "λαϊκό" αλλά και συχνά χυδαίο.

Τον Ιανουάριο του 1887, στο Δημαρχείο της Αθήνας,  συγκεντρώθηκαν λόγιοι και δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες και διανοούμενοι για να οργανώσουν εκδηλώσεις με ευρωπαϊκό χρώμα και να γραφτεί κάτι καλύτερο από τη χυδαία σάτιρα που έδινε και έπαιρνε τις μέρες της Αποκριάς. Να γραφτούν παρωδίες αντί της χονδροειδούς σάτιρας και καλλιτεχνικός συμβολισμός αντί πρόστυχες στολές και μεταμφιέσεις.

Μάλιστα για να δώσουν κίνητρο στους ανθρώπους θα δίνονταν και βραβεία για τις περισσότερο επιτυχημένες μεταμφιέσεις, αλληγορικές παραστάσεις και την λαμπρότερη διακόσμηση εξωτερικού κτιρίου καθώς και ελλανόδικος επιτροπή.

Στη σχετική προκήρυξη του Κομιτάτου, της επιτροπής που είχε την ευθύνη της οργάνωσης διευκρινιζόταν ότι δεν θα λαμβάνονταν υπόψιν μεταμφιέσεις «αντικείμεναι εις την ευπρέπειαν και ευκοσμίαν ή σκοπούσαι την υβριστικήν παρώδησιν πολιτικών προσώπων ή άλλων ωρισμένων πολιτών».

Ο Θ. Βελλιανίτης, μέλος της οργανωτικής επιτροπής, του Κομιτάτου του καρναβαλιού του 1889, έγραφε : «…Η Αθηναϊκή αποκριά μέχρι του 1889 ευρίσκετο σε μεγάλη ξεπεσούρα. Απεφασίσαμεν λοιπόν τότε μερικοί νέοι δημοσιογράφοι και έμποροι, να συστήσωμεν αποκριάτικες παρελάσεις, όπως εγίνοντο εις την Βενετίαν, την Ρώμην και την Νίκαιαν. Την τελευταίαν Κυριακή της Αποκριάς έγιναν αι παρελάσεις των μεγαλοπρεπών αρμάτων με τις μασκαράτες. Αι Αθήναι δεν είχαν παραστή ουδέποτε εις παρόμοιον θέαμα… Αι Αθήναι και ο Πειραιεύς είχαν από της μεσημβρίας τεθή εις κίνησιν. Αι συνοικίαι είχαν ερημωθή και ούτε η Κουτσή Μαρία έμεινε στο σπίτι της…». Φαίνεται όμως ότι ο εξευρωπαϊσμένος αυτός τρόπος εορτασμού δεν γινόταν αποδεκτός από το σύνολο του αθηναϊκού κοινού και κάποιοι υπεραμύνονταν της παλιάς Αποκριάς που ήταν «…αληθινή διασκέδασις, είχε ντόπιο χρώμα, δικά της τραγούδια … υπήρχε το μεγάλο γέλιο, το ξέσπασμα, το πνεύμα και η ντόπια σάτιρα, και προ παντός η ποικιλία και η αληθινή διασκέδασις του λαού…».

Πάμε όμως στο 1931! Η αναβίωση της αθηναϊκής αποκριάς με ελληνικό στοιχείο!Φουστανέλες, πίπιζες, σουραύλια, και υπερστολισμένες ταβέρνες με σημαιούλες και πολύχρωμα χαρτιά να συναγωνίζονται ποια θα είναι η καλύτερη, ενώ οι τοίχοι να γεμίζουν φοινικόκλαδα, καριοφίλια, κουμπούρια, σπαθιά, γιαταγάνια! Κι από την άλλη τα σπίτια, που άπλωναν τα προικιά και τα στρωσίδια του αργαλειού, φλοκάτες και παλιά αθηναίικα ταγάρια με κεράσματα στους μασκαράδες, τους μακαντάσηδες, τους γλεντοκόπους, με το γαϊτανάκι και τους φασουλήδες με τον ποιητή του κάρου και τις μουσικές του δήμου και της φρουράς.

Μετά τον πόλεμο οι Αθηναίοι εξέδραμαν στις εξοχές της Αττικής, του Ποδονίφτη και τα Τουρκοβούνια, το Γαλάτσι και το Φάληρο, τη Γλυφάδα και το Πέραμα, το Μαρούσι και το Χαλάνδρι.

Όταν μεταπολεμικά η Αθήνα ξαναβρήκε τους ρυθμούς της ζωής της, τα κοσμικά κέντρα, στα οποία εμφανίζονταν γνωστοί καλλιτέχνες κάθε εποχής, πήραν το βάρος της αποκριάτικης διασκέδασης των Αθηναίων ενώ το Ζάππειο άρχισε να καθιερώνεται ως κυριακάτικη αποκριάτικη βόλτα για τους μικρούς μασκαρεμένους.

ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ

Η Εργατική Πρωτομαγιά στον κόσμο: Ποιες χώρες την τιμούν και ποιες όχι

Ιστορικά 01.05.2025
Η ιστορία πίσω από την Πρωτομαγιά και οι χώρες που δεν την αναγνωρίζουν ως αργία

Πρωτομαγιά: Η ιστορία των 200 της Καισαριανής

Ιστορικά 01.05.2025
Μια από τις πιο αιματοβαμμένες σελίδες των Ναζί στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Βιρτζίνια Τζιουφρέ: Το μεγάλο ερωτηματικό γύρω από τον θάνατο της βασικής μάρτυρα στην υπόθεση Epstein

Stories 01.05.2025
Η γυναίκα που αποκάλυψε τον Epstein και έφυγε με ερωτηματικά

Απόψε είναι η Βαλπούργεια νύχτα: Μάγισσες, τελετουργίες και αρχαίες παγανιστικές δοξασίες

Stories Χτες
Σηματοδοτεί την άφιξη της άνοιξης και το τέλος του μακρύ χειμώνα

Μωρό ‑ «θαύμα» γεννήθηκε από έμβρυο 24 ετών – Ήταν σχεδόν συνομήλικο με τη μαμά του!

Stories Χτες
Όταν η επιστήμη συναντά το θαύμα: Η απίστευτη ιστορία της μικρής Emma που «ξεπάγωσε» 24 χρόνια μετά τη σύλληψή της!

5 ηθοποιοί ‑ θρύλοι που ήταν «εφιαλτικοί» στην πραγματική τους ζωή

Σινεμά Χτες
Η οθόνη δεν λέει πάντα την αλήθεια

Γιατί επηρεάστηκαν οι τηλεπικοινωνίες της Γροιλανδίας από το μπλακ άουτ στην Ισπανία;

Stories Χτες
Aπρόσμενες συνέπειες χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά

Γιατί οι εκλογές στον Καναδά έχουν πάρει χαρακτήρα δημοψηφίσματος;

Stories Προχτές
Θα ξέρουμε πολύ σύντομα το αποτέλεσμα

Το αληθινό «Έγκλημα στο Κολωνάκι» ‑ Το θύμα βρέθηκε στο σπίτι που είχε γυριστεί η ομώνυμη ταινία

Stories Προχτές
Η στυγερή δολοφονία του Θανάση Διαμαντόπουλου με 97 χτυπήματα από σφυρί που συγκλόνισε την Ελλάδα

Έλενα Κρεμλίδου και Ιωάννα Τούνη: Αντιμέτωπες με το παρελθόν, μόνες στο δικαστήριο

Stories Προχτές
Όταν οι γυναίκες βρίσκουν τη δύναμη να σταθούν όρθιες – και οι κακοποιητές κρύβονται

Η κρυφή κόλαση πίσω από το Instagram και το Facebook

Stories Προχτές
Κατηγορείται ότι εξαντλεί τους εργαζόμενους που διαφυλάσσουν τις πλατφόρμες της