Υπάρχει μια περίεργη αίσθηση που επαναλαμβάνεται κάθε Δεκέμβριο: ενώ οι μέρες πριν τις γιορτές περνούν αστραπιαία, όταν κοιτάμε πίσω, μοιάζουν πιο γεμάτες, πιο «απλωμένες» στον χρόνο.

Τα Χριστούγεννα φαίνεται να κρατούν περισσότερο στη μνήμη απ’ ό,τι στο ρολόι. Και αυτό δεν είναι απλώς συναίσθημα ή νοσταλγία, είναι ο τρόπος που λειτουργεί ο εγκέφαλος.

Σύμφωνα με την ψυχολογία της αντίληψης του χρόνου, ο εγκέφαλος δεν μετρά τον χρόνο με ακρίβεια δευτερολέπτου. Αντίθετα, τον «εκτιμά» με βάση το πόσες νέες, έντονες ή συναισθηματικά φορτισμένες εμπειρίες αποθηκεύει. Όσο περισσότερα ξεχωριστά γεγονότα καταγράφονται στη μνήμη, τόσο μεγαλύτερο φαίνεται το χρονικό διάστημα όταν το ανακαλούμε αργότερα.

Οι γιορτές είναι ιδανικό περιβάλλον για κάτι τέτοιο. Αλλαγή ρουτίνας, στολισμός, μυρωδιές, μουσική, οικογενειακές συγκεντρώσεις, κοινωνικές επαφές, ακόμα και μικρές τελετουργίες, όλα αυτά αποτελούν «καινούρια δεδομένα» για τον εγκέφαλο. Κάθε τι που ξεφεύγει από την καθημερινότητα απαιτεί περισσότερη προσοχή και επεξεργασία, άρα αποθηκεύεται πιο έντονα στη μνήμη.

Νευροεπιστημονικές έρευνες δείχνουν ότι όταν ζούμε επαναλαμβανόμενες, παρόμοιες μέρες, ο εγκέφαλος τείνει να τις «συμπιέζει» στη μνήμη. Αντίθετα, όταν μια περίοδος περιλαμβάνει ποικιλία, συναισθηματική φόρτιση και κοινωνική σύνδεση, όπως συμβαίνει στις γιορτές, δημιουργούνται περισσότερα «σημεία αναφοράς». Έτσι, όταν κοιτάμε πίσω, ο χρόνος μοιάζει να έχει διαρκέσει περισσότερο.

Ιδιαίτερο ρόλο παίζει και η νοσταλγία. Οι γιορτές ενεργοποιούν αναμνήσεις από παιδικά Χριστούγεννα, παλιές οικογενειακές στιγμές και πρόσωπα που συνδέονται με ασφάλεια και θαλπωρή. Αυτή η συναισθηματική ενεργοποίηση κάνει τον εγκέφαλο πιο δεκτικό στην αποθήκευση νέων αναμνήσεων, «δένοντάς» τες με παλιότερες. Το αποτέλεσμα είναι μια πιο πλούσια, πυκνή εμπειρία χρόνου.

Ίσως, λοιπόν, οι γιορτές να μη σταματούν πραγματικά τον χρόνο, αλλά να μας μαθαίνουν πώς να τον ζούμε. Όχι με βιασύνη, αλλά με παρουσία. Γιατί όσο περισσότερες στιγμές χωράει μια μέρα στη μνήμη μας, τόσο πιο μεγάλη μοιάζει τελικά η ζωή. Και αυτό είναι ίσως το πιο αθόρυβο, αλλά πολύτιμο δώρο των γιορτών.