Ο Ζακ – Υβ Κουστώ υπήρξε αδιαμσβήτητα πρωτοπόρος εξερευνητής του βυθού και της ζωής σε αυτόν. Ως ωκεανογράφος γύρισε όλες τις θάλασσες με το σκάφος «Καλυψώ» και εξερεύνησε τον βυθό όπως κανένας δεν είχε κάνει στην εποχή του.
Γεννήθηκε στις 11 Ιουνίου του 1910 στο Σαν-Αντρέ-ντε-Κουμπζάκ, λίγο έξω από την πόλη Μπορντο. Όταν ήταν ακόμα νέος, κατατάχθηκε στο γαλλικό ναυτικό, αλλά ποτέ δεν ήθελε να έχει σχέση με την θάλασσα. Αντ’ αυτού ήθελε να γίνει πιλότος. Όμως ένα σοβαρό τροχαίο ατύχημα του στέρησε το όνειρο των αιθέρων. Η σοβαρότητα του τραυματισμού του δεν του επέτρεπε να συνεχίσει την εκπαίδευση του πιλότου.
Το ατύχημα αυτό του άλλαξε την ζωή. Παρέλυσε από την αριστερή πλευρά και οι γιατροί σκέφτηκαν μέχρι και τον ακρωτηριασμό. Ο Κουστώ αρνήθηκε και επέλεξε μια πιο μακροχρόνια θεραπεία. Μέσα σε αυτή συμπεριλαμβανόταν και η καθημερινή κολύμβηση. Τότε ο Κουστώ ήταν που ανακάλυψε τον βυθό και βρήκε νέο νόημα στην μετέπειτα ζωή του.
@divingalmanac.com
Αποφάσισε να ασχοληθεί με τις καταδύσεις. Το 1936 είχε καταφέρει να κατασκευάσει την πρώτη μάσκα καταδύσεων και επτά χρόνια αργότερα, την πρώτη ολοκληρωμένη στολή αυτόνομης κατάδυσης. Αργότερα έπεισε τις γαλλικές αρχές να ιδρύσουν μια υποβρύχια ομάδα εξερευνήσεων. Το 1950, η ευχή του πραγματοποιήθηκε. Τότε ιδρύθηκε η Γαλλική Ωκεανογραφική Υπηρεσία, ενώ δυο χρόνια αργότερα ακολούθησε το Κέντρο Εξελιγμένων Θαλάσσιων Ερευνών. Υπήρξε πρόεδρος και των δυο ιδρυμάτων.
Ήταν δεινός δύτης και το 1947, είχε κάνει παγκόσμιο ρεκόρ, κατεβαίνοντας στα 91,5 μέτρα. Την επόμενη χρονιά έγινε ο πρώτος υποβρύχιος αρχαιολόγος του κόσμου. Το 1950 γνωρίστηκε με τον ιδιοκτήτη της εταιρείας Guinness, που παράγει την παγκοσμίου φήμης μαύρη μπύρα. Έγιναν φίλοι και ο Thomas Loel Guinness με δικά του έξοδα αγόρασε ένα ναρκαλιευτικό, το οποίο νοίκιασε στον φίλο του για ένα φράγκο τον χρόνο. Το πλοίο αυτό αργότερα μετατράπηκε στην αγαπημένη του «Καλυψω», με την οποία είχε στόχο να γυρίσει ντοκιμαντέρ στην θάλασσα.
@nationalgeographic.org
Λίγα χρόνια αργότερα, με το ντοκιμαντέρ «Ο Σιωπηλός Κόσμος» κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες αλλά και το πρώτο του βραβείο Όσκαρ. Το πρώτο. Γιατί μέσα στην επόμενη δεκαετία έφτασε τα τρία και μάλιστα σε μόλις τρεις υποψηφιότητες. Οι βυθοί έγιναν το σπίτι του. Εξερευνούσε και κατέγραφε τα πάντα.
Το 1975 μετά από πρόσκληση της ελληνικής κυβέρνησης, ήρθε στο Αιγαίο για να ψάξει τα πάντα γύρω από την χαμένη Ατλαντίδα. Επικεντρώθηκε περισσότερο στην Σαντορίνη, όπου χάρις στον εξοπλισμό του, έφερε στην επιφάνεια πολλά αρχαία. Απέκλεισε το ενδεχόμενο η Ατλαντίδα να βρισκόταν σε αυτήν την περιοχή και λίγο αργότερα, μεταξύ της Τζιας και της Μακρονήσου, ανακάλυψε το ναυάγιο του Βρεττανικού, του αδελφού πλοίου του Τιτανικού. Και μάλιστα απέδειξε ότι ήταν οι Γερμανοί που ευθύνονταν για την βύθισή του, κάτι που οι ίδιοι αρνούνταν.
Το 1985, ταξίδεψε στην Κούβα για να μελετήσει το πρόγραμμα διαχείρισης αστακών που είχε ιδρύσει η χώρα. Ο ίδιος και το πλήρωμά του κάλεσαν σε δείπνο τον Φιντέλ Κάστρο και ο τελευταίος ανταποκρίθηκε. Έγιναν φίλοι και συνέχισαν να έχουν επαφές. Μάλιστα το πλήρωμα του και ο ίδιος, ήταν οι πρώτοι που μπήκαν στον Κόλπο του Γκουαντάναμο μετά το 1962.
Είχε παντρευτεί την Σιμόν Μελχιόρ από το 1937. Είχαν αποκτήσει μαζί δυο γιους. Ο ένας από αυτούς πέθανε σε αεροπορικό δυστύχημα το 1979. Η σύζυγός του πέθανε το 1990. Λίγο μετά τον θάνατό της, ο Κουστώ αποκάλυψε πως είχε άλλη μια «κρυφή» οικογένεια. Η δεύτερη γυναίκα ήταν 30 χρόνια μικρότερη του και μάλιστα είχαν αποκτήσει ήδη δυο παιδιά μαζί!
Ο Κουστώ πέθανε στις 25 Ιουνίου του 1997, σε ηλικία 87 ετών, από καρδιακή προσβολή. Άφησε πίσω του πάνω από 120 ντοκιμαντέρ για την θάλασσα και άλλα 50 βιβλία. Πρόσφατα η οικολογική του συνείδηση αμφισβητήθηκε, με την μαρτυρία του συγγραφέα και σκηνοθέτη Ζεράρ Μορντιγιά. Αναφερόμενος στο ντοκιμαντέρ του «Ο Σιωπηλός Κόσμος», το χαρακτήρισε αηδιαστικό. Κι αυτό γιατί όπως ισχυρίστηκε, ο Κουστώ και το πλήρωμά του κατά την διάρκεια των γυρισμάτων, είχαν βασανίσει μια θαλάσσια χελώνα, είχαν ανατινάξει έναν κοραλλιογενή ύφαλο με δυναμίτη, είχαν εμβολίσει μια φάλαινα και το μωρό της και τέλος, σκότωσαν πολλούς καρχαρίες. Χαρακτήρισε τον Κουστώ ως σόουμαν και τίποτα περισσότερο.
@pasdemerde.com
Ο φίλος του και επιστημονικός του σύμβουλος του, Φρανσουά Σαρανό, απάντησε πως τότε «η γνώση του βυθού ήταν σχεδόν ανύπαρκτη, όπως ήταν ανύπαρκτη και η οικολογική σκέψη. Ο Κουστώ και το πλήρωμά του ήταν εξερευνητές, πρωτοπόροι, όχι ιδεολόγοι» και συμπλήρωσε ότι μερικές εικόνες από το ντοκιμαντέρ σήμερα φαίνονται ανυπόφορες, αλλά τότε δεν είχαν σοκάρει κανέναν.
Ο Ζακ – Υβ Κουστώ πράγματι ήταν από τους μεγαλύτερους εξερευνητές του βυθού. Ήταν και κάτι περισσότερο. Ήταν ο «βασιλιάς του βυθού». Και αυτό δεν είναι πάντα καλό. Το σίγουρο ήταν πως πρόκειται για έναν από του πιο πρωτοπόρους ανθρώπους του 20ου αιώνα...
