Το ποίημα του Διονύσιου Σολώμου «Ύμνος εις την Ελευθερίαν», έχει 158 τετράστιχες στροφές και γράφτηκε όταν ο ίδιος ήταν μόλις 25 ετών, το 1823 στη Ζάκυνθο. Ήταν μια περίοδος που η Ελληνική Επανάσταση βρισκόταν σε έκρηξη με τις μάχες να μαίνονται στην Πελοπόννησο αλλά και σε άλλα μέρη της χώρας. Ο Νικόλαος Μάντζαρος το μελοποίησε με τις δυο πρώτες στροφές να γίνονται τέσσερις δεκαετίες αργότερα ο «Εθνικός Ύμνος της Ελλάδας».
Το μέτρο του είναι τροχαϊκό και στην μεγάλη έκταση του αναφέρεται σε πολλά μεγάλα γεγονότα της Επανάστασης, όπως την μάχη της Τριπολιτσάς, την μάχη της Κορίνθου, την πρώτη Πολιορκία του Μεσολλογίου και την πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας στην Τένεδο. Όμως αρχίζει και ξεκινά με διαφορετικό τρόπο. Στην αρχή συστήνει την θεά Ελευθερία και θυμίζει τα μαρτύρια του Ελληνισμού. Στο τέλος, καλεί τους Έλληνες να αφήσουν τις διχόνοιες και προτρέπει τους Ευρωπαίους να αφήσουν την Ελλάδα να ελευθερωθεί.
Το ποίημα γράφτηκε πρώτα στα Ιταλικά και αργότερα στα Ελληνικά. Σύντομα, η φήμη του εξαπλώθηκε και έφτασε έξω από την Ζάκυνθο. Δημοσιεύτηκε στο Μεσολόγγι το 1824 και το 1825 στην Γενική Εφημερίδα της Ελλάδος, που είχε έδρα το Ναύπλιο.
Λίγα χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα μεταξύ 1828 και 1830, ο Κερκυραίος μουσικός Νικόλαος Μάντζαρος μελοποίησε το ποίημα για τετράφωνη ανδρική χορωδία και ήδη από εκείνα τα χρόνια, οι κάτοικοι του Ιονίου, το τραγουδούσαν με ενθουσιασμό στις Εθνικές επετείους και εορτές.
O Νικόλαος Μάντζαρος
Το 1844 ο Μάντζαρος άλλαξε την μελοποίηση του ποιήματος και υπέβαλε αίτημα στον τότε βασιλιά Όθωνα, ώστε να το ανακηρύξει ως «εθνικό άσμα» της χώρας. Μέχρι τότε, ο Εθνικός Ύμνος της Ελλάδας ήταν ο βαυαρικός, η γνωστή μελωδία του Χάυντν, που σήμερα είναι Εθνικός Ύμνος της Γερμανίας και της Αυστρίας ,αν και με διαφορετικά λόγια και τόνο. Έγινε αρχικά μόνο δεκτός ως σύνθεση και βραβεύτηκε μάλιστα με τον Αργυρό σταυρό του Τάγματος του Σωτήρος.
Μετά τον διωγμό του Όθωνα και την διαδοχή του από τον Γεώργιο τον Α’, πέρασαν 20 χρόνια. Ο βασιλιάς βρέθηκε κάποια στιγμή στην Κέρκυρα και άκουσε την σύνθεση του Μάντζαρου από πνευστά, η οποία το έκανε τρομερή εντύπωση. Η απόφαση δεν άργησε και πολύ να παρθεί. Στις 4 Αυγούστου του 1865, με Βασιλικό Διάταγμα το ανακήρυξε «επίσημον εθνικόν άσμα». Από τότε μέχρι και σήμερα, ο «Ύμνος εις την Ελευθερίαν» του Διονύσιου Σολωμού με την μουσική του Νικόλαου μάντζαρου συνθέτουν τον Εθνικό μας Ύμνο. Από τις 18 Νοεμβρίου του 1966, καθιερώθηκε και ως Εθνικός ύμνος της Κυπριακής Δημοκρατίας.
