Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ένας άνδρας που αναγκάστηκε από τους Ναζί να δουλεύει στα στρατόπεδα εργασίας πήγε στον γιατρό με ένα παράπονο. Του είχαν δώσει άδεια 14 ημέρων να δει την οικογένεια του στο Rozwadow της Πολωνίας και επειδή η άδεια τέλειωνε, έψαχνε έναν τρόπο να μη γυρίσει.

Σκέφτηκε να μην εμφανιστεί αλλά γνώριζε πως αν το έκανε οι ναζί θα έστελναν τον ίδιο και την οικογένειά του σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου ο θανάτος ήταν το πιο πιθανό σενάριο. Σκέφτηκε και την αυτοκτονία, αλλά πήγε στον γιατρό γιατί αν κατάφερνε να διαγνωστεί με μια σοβαρή ασθένεια, τότε θα γλίτωνε.

Οι δυο γιατροί που τον είδαν αποφάσισαν να τον βοηθήσουν με μια παράξενη ιδέα. Του προσέφεραν μια ένεση και εκείνος συμφώνησε. Έστειλαν αργότερα το δείγμα αίματος σε εργαστήριο στην Γερμανία και η απάντηση ήρθε σύντομα με τηλεγράφημα. Το «Weil-Felix» τεστ για τύφο ήταν θετικό. Το τηλεγράφημα δόθηκε στην τοπικές αρχές των Γερμανών, ώστε να αποδειχθεί ότι ο ασθενής είχε μεταδοτική ασθένεια. Έτσι, απέφυγε την επιστροφή του στο στρατόπεδο εργασίας, αλλά και κάποια μελλοντική κλήση του. Το ίδιο συνέβη και για τους ανθρώπους που είχε έρθει σε επαφή. Την οικογένειά του δηλαδή.

@wikipedia.org

Βέβαια, οι γιατροί δεν του μετέδωσαν την ασθένεια και δεν τον αρρώστησαν. Δεν θα σκέφτονταν ποτέ κάτι τέτοιο, ακόμα και υπό αυτές τις συνθήκες. Η ψεύτικη επιδημία τύφου που έφεραν στο Rozwadow ήταν μια ασπίδα για τους κατοίκους της περιοχής, ώστε να απαλλαγούν από τις διώξεις. Είχαν σώσει την ζωή του ασθενή, δίνοντάς του ένα «ομοίωμα» της ασθένειας και κάνοντας το ίδιο σε αρκετούς στην ίδια περιοχή, κατάφεραν να σώσουν χιλιάδες ζωές.

Ο ένας από τους γιατρούς ήταν ο Eugene Lazowski, είχε ήδη αψηφήσει αρκετές φορές τους Γερμανούς στο παρελθόν. Κατά την διάρκεια της γερμανικής κατοχής στην Πολωνία, το 1/5 του πληθυσμού εκτελέστηκε, είτε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, είτε σε μαζικές εκτελέσεις. Ο Lazowski αφού απέδρασε από ένα στρατόπεδο αιχμαλώτων πολέμου, επέστρεψε στο Rozwadow και εργάστηκε για τον Ερυθρό Σταυρό. Το σπίτι του βρισκόταν ακριβώς στον τοίχο που χώριζε το εβραϊκό γκέτο με την υπόλοιπη πόλη. Οι Γερμανοί απαγόρευαν στους γιατρούς να εξετάζουν Εβραίους ασθενείς, αλλά ο Lazowski είχε βρει τον τρόπο. Όταν κάποιος από το γκέτο ήταν άρρωστος, έδεναν ένα πανί στον φράχτη και ο Lazowski έμπαινε κρυφά το βράδυ για τον εξετάσει και να του δώσει φάρμακα.

@mentalfloss.com

Ο άλλος γιατρός και φίλος του Lazowski ήταν ο Stanislaw Matulewicz. Μαζί ανακάλυψαν έναν τρόπο για να προστατέψουν την πόλη από τους Γερμανούς μέσω τυο φόβου μιας ψεύτικής επιδημίας. Ο τύφος είχε προκαλέσει τρόμο κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, με τους Ναζί να ήταν εξαιρετικά προσεκτικοί με το συγκεκριμένο θέμα. Απαιτούσαν όλα τα δείγματα να στέλνονται σε γερμανικά εργαστήρια, με του Πολωνούς που βρίσκονταν θετικοί να μπαίνουν σε καραντίνα και να γλιτώνουν τα στρατόπεδα εργασίας. Οι Εβραίοι όμως εκτελούνταν.

«Αν σε μια περιοχή αναφέρονταν πολλές περιπτώσεις ασθενειών, τότε γινόταν αυτόματα μια περιοχή επιδημίας», ανέφεραν οι δυο γιατροί μετά τον πόλεμο. Ποιο ήταν το τέχνασμά τους; Το πιο κοινό τεστ για τύφο εκείνη την εποχή λεγόταν «Weil-Felix». Βασιζόταν σε έρευνα του 1916, η οποία έλεγε πως τα αντισώματα που παράγει το ανοσοποιητικό σύστημα για την αντιμετώπιση του τύφου, αντιδρούν επίσης στα βακτήρια Proteus OX-19, τα οποία προκαλούσαν μολύνσεις στο ουροποιητικό σύστημα. Στο Weil – Felix τεστ, νεκρά βακτήρια αναμειγνύονται με δείγμα αίματος από έναν ασθενή και αν το αποτέλεσμα είναι θολό, τότε αποτελεί ένδειξη τύφου.

Ο Matulewicz ενώ προσπαθούσε να κάνει το τεστ μόνος του ώστε να κρύψει τις ασθένειες από τύφο των Εβραίων, ανακάλυψε πως αν ένας άνθρωπος κάνει εμβόλιο με τα νεκρά βακτήρια θα παρήγαγε τα ίδια αντισώματα, οπότε το τεστ θα έβγαινε λανθασμένα θετικό. Οπότε πρότεινε να το χρησιμοποιήσουν για να δημιουργήσουν μια ψεύτικη επιδημία. Έτσι με πρόφαση μια πρωτεϊνική θεραπεία, έκαναν ένεση σε μη-Εβραίους, δίνοντας τους ταυτόχρονα συμπτώματα των πρώτων σταδίων του τύφου, όπως πυρετό, βήχα και εξανθήματα.

@atlasobscura.com

Δούλεψαν στα κρυφά και αποφάσισαν να το αποκαλύψουν πολλά χρόνια αργότερα, με ένα άρθρο στο επιστημονικό περιοδικό American Society for Microbiology το 1977. Μιμήθηκαν τα χαρακτηριστικά των επιδημιών κάνοντας περισσότερα εμβόλιο το φθινόπωρο και τον χειμώνα και παρέπεμπαν ασθενείς που έκαναν το εμβόλιο σε άλλους γιατρούς για να μην προδοθούν.

Βέβαια, οι Γερμανοί κάτι υποψιάστηκαν, όταν είδαν πως σε μια περιοχή επιδημίας δεν υπήρχαν νεκροί. Μια ομάδα Γερμανών γιατρών στάλθηκε στην πόλη για να διερευνήσει την υπόθεση. Ο Lazowski τους υποδέχθηκε με βότκα και φαγητό. Οι γιατροί έκατσαν στο τραπέζι, ενώ οι υφιστάμενοι τους πήγαν μαζί του στην πόλη. Είχε φροντίσει να μαζέψει τους ασθενείς που έμοιαζαν πιο άρρωστοι. Οι μαθητευόμενοι έριξαν μια ματιά, έκαναν μερικές εξετάσεις αίματος και έφυγαν. Δεν τους εξέτασαν για δεύτερη φορά.

Οι καραντίνα και η ψεύτικη επιδημία που δημιούργησαν οι δυο γιατροί έγινε καταφύγιο για τους Εβραίους που μπορούσαν να κρυφτούν στην πόλη χωρίς οι ναζί να τους ανακαλύψουν. Σύμφωνα με υπολογισμούς, οι Πολωνοί γιατροί έσωσαν περίπου 8.000 ανθρώπους από τον θάνατο ή τα στρατόπεδα συγκέντρωσης με την βοήθεια ένας βακτηρίου και ενός εμβολίου.

Πληροφορίες: atlasobscura.com, wikipedia.org