Θα σας ταξιδέψουμε στο χτες, και θα σας γυρίσουμε στο σήμερα, παρέα με εκατοντάδες κούκλες. Κούκλες που τις ξέρετε όπως ξέρετε τους φίλους σας γιατί σας έκαναν παρέα από τότε που ήσασταν παιδιά. Έχετε σκεφτεί ποιοι άνθρωποι κρύβονται πίσω από την κατασκευή και παραγωγή όλων αυτών των εκπομπών που συζητάτε μέχρι σήμερα; Φρουτοπία, Του Κουτιού Τα Παραμύθια και άλλες εκπομπές που θυμόμαστε και νοσταλγούμε συχνά.

Η οικογένεια Σοφιανού είναι μια καλλιτεχνική οικογένεια. Μεγάλωσαν ανάμεσα σε σκηνικά και χρώματα. Αποτελείται από τους Φαίδωνα Σοφιανό, Ήβη Σοφιανού, Μπριγκίτε Σοφιανού και Δήμο Σοφιανό. Κοινή καλλιτεχνική δραστηριότητα των μελών της οικογένειας είναι το κουκλοθέατρο, η παραγωγή εκπομπών αλλά και πολλών άλλων πρότζεκτ. 

Η Ήβη Σοφιανού είναι σεναριογράφος, παραγωγός και σκηνοθέτης, μέλος της γνωστής οικογένειας Σοφιανού. Σε δικές της ιδέες βασίστηκαν οι σειρές Οι Μύθοι του Αισώπου, Του Κουτιού τα Παραμύθια, Ψαροκωστούλα, αγάπη μου και Κουκλομέγαλοι και Πολυσπόρια. Σπούδασε Θεολογία στην Αθήνα και τηλεόραση στο Λονδίνο. Μαζί με τον αδερφό της (σκηνοθέτη, παραγωγό και μουσικό) Φαίδωνα Σοφιανό θεωρούνται δύο από τους καλύτερους κουκλοπαίχτες παγκοσμίως και τα τηλεοπτικά τους προγράμματα έχουν διακριθεί στο εξωτερικό και έχουν προβληθεί σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Την εντοπίσαμε και αποφασίσαμε να την γνωρίσουμε/ετε καλύτερα.

Γιατί αν μη τι άλλο, έχει βάλει το χεράκι της σε όλα μας τα παιδικά όνειρα.

Κοιτώντας πίσω, μπορείτε να μας πείτε ποια παραγωγή διασκεδάσατε περισσότερο;

Αποκλείεται να ξεχωρίσω κάποια. Κάθε εκπομπή που κάναμε και είχε κείμενο με πλοκή και σχεδόν πάντοτε αστείους διαλόγους, αλλά και η πολιτική σάτιρα για ενήλικες με κούκλες, μας διασκέδασαν και στην φάση της ηχογράφησης και στο γύρισμα. Όμως, η έννοια της "διασκέδασης" στην περίπτωσή μας ήταν περίπλοκη. Διασκεδάζαμε με πολλή αγωνία συνάμα, με πολύ προβληματισμό για κάθε σκηνή, σε κάθε πλάνο, με στόχο το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα! Ναι, διασκέδαση ανάμικτη με πάθος για την παραμικρή λεπτομέρεια, με απόλυτη προσήλωση στο έργο επί μήνες. Κοιτώντας πίσω λοιπόν, όλα αυτά τα έντονα συναισθήματα ήταν ένα εκρηκτικό μίγμα διασκέδασης!

Tα σημερινά παιδιά, έχουν ακόμη την ανάγκη της κούκλας, την εποχή που ο υπολογιστής μπαίνει στη ζωή τους από τότε που γεννιούνται;

Φυσικά, περισσότερο από ποτέ! Άλλωστε, τα λούτρινα, ο πρώτος Τeddy Bear, τα αρκουδάκια στην αγκαλιά των παιδιών, και τόσες άλλες κούκλες, δεν αποτελούν την πρώτη συντροφιά ενός παιδιού στο παιδικό δωμάτιο; Πόσες συνομιλίες κάνει ένα παιδί με μια κούκλα στο χέρι, όταν είναι μόνο του; Τι κάνει με τις κούκλες; Κάνει επανάληψη, δηλαδή εμπεδώνει όσα έχει μάθει ή προσπαθεί να τακτοποιήσει τα δεδομένα που έχει "αποθηκεύσει", μέσω μιας κούκλας. Θα δώσει στην κούκλα μπισκότα, θα την κοιμίσει, θα της λέει παραμύθια, θα την μαλώσει ή θα την βάλει τιμωρία, μετά θα την συγχωρέσει, θα της δίνει οδηγίες και τόσα άλλα… Αυτό δεν θα το κάνει ποτέ με ένα σκίτσο επειδή δεν είναι χειροπιαστό, ενώ μια κούκλα είναι.

"Πόσες συνομιλίες κάνει ένα παιδί με μια κούκλα στο χέρι, όταν είναι μόνο του; Κάνει επανάληψη, δηλαδή εμπεδώνει όσα έχει μάθει ή προσπαθεί να τακτοποιήσει τα δεδομένα που έχει αποθηκεύσει"

"Οι κούκλες για τα παιδιά είναι μεγάλη βοήθεια, παρηγοριά και παρέα. Είναι η διασκέδασή τους, υπάρχει διάδραση, υπάρχει πρόσβαση ανά πάσα στιγμή"

Επομένως η κούκλα ως αντικείμενο και ως πρωταγωνιστής σε μια παράσταση κουκλοθεάτρου είναι - κατά την άποψή μου- η τέλεια δίοδος εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας για παιδιά έως και 8 ετών, είτε έχουν τηλεόραση ή υπολογιστή στο σπίτι, είτε όχι.

Τα παιδιά έχουν ανάγκη απ’ όλα τα καλά θρεπτικά στοιχεία για το σώμα τους, το ίδιο ισχύει και για την πνευματική τους ανάπτυξη.

Στις οθόνες τον κύριο λόγο έχουν τα καρτούνς, τα κινούμενα σχέδια. Όπως ήταν και παλιά. Με Μίκυ Μάους μεγαλώσαμε όλοι, τα βλέπαμε στον κινηματογράφο και φυσικά ενθουσιάζουν κάθε παιδί. Σαφέστατα και οι κούκλες στην ΤV θα κινήσουν το ενδιαφέρον ενός παιδιού, η εικόνα είναι πάντοτε ισχυρή. 

Το ζητούμενο είναι η ουσία, όχι το κουτί περιτυλίγματος με τα όποια εφφέ του, αλλά το περιεχόμενο που σερβίρεις, η ποιότητα του προϊόντος. Αν είναι φαστ φουντ, είναι ακατάλληλη πνευματική τροφή για νεαρές ψυχές, διότι η κρίση τους βρίσκεται ακόμα στην φάση της ανάπτυξης. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή από γονείς, δασκάλους και φυσικά από όσους προμηθεύουν, με όποιο τρόπο, ιστορίες και παραμύθια σε παιδιά.

Τα παιδιά έχουν ανάγκη απ’ όλα τα καλά θρεπτικά στοιχεία για το σώμα τους, το ίδιο ισχύει και για την πνευματική τους ανάπτυξη. Χρειάζονται βιβλία, παραμύθια, κούκλες, κινούμενα, χρειάζεται να δουν θέατρο, να ακούν μουσική, να ζωγραφίζουν, να γράφουν. Όλα αυτά θα εμπλουτίσουν την φαντασία τους! Άνθρωπος δίχως φαντασία, εμένα προσωπικά, μου θυμίζει ψυχή σε κελί.

Διαβάσαμε πως τα τηλεοπτικά σας προγράμματα έχουν μεταδοθεί και σε ξένα κανάλια! Ισχύει; Ποια είναι αυτά;

Φυσικά και ισχύει. Τις περισσότερες παραγωγές και σε αριθμό εκπομπών και σε διάρκεια ετών τις γυρίσαμε μεν στην Ελλάδα, όπου είναι και η έδρα μας, αλλά έγιναν εξαγωγή στη Γερμανική Τηλεόραση, ξεκινώντας από τον BR (Bayerischer Rundfunk), την Βαυαρική Τηλεόραση δηλαδή, με εβδομαδιαίες εκπομπές για τα παιδιά, επί 10 συνεχόμενα χρόνια. Έπειτα συνέχισαν και άλλα Γερμανικά τηλεοπτικά δίκτυα να αναπαράγουν τις εκπομπές μας, ενώ μεταπωλήθηκαν σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Όπως συμβαίνει και με τις εκπομπές μας στην Ελλάδα, όπως συνέβη και με του "Κουτιού τα Παραμύθια" και με την Φρουτοπία Του Ευγένιου Τριβιζά και στην Γερμανία υπάρχει κοινότητα θεατών που ακόμα νοσταλγεί τα παραμύθια που έβλεπαν από το κουκλοθέατρό μας , στους δέκτες τους στην Γερμανία.

Λίγοι ξέρουν πως η παραγωγή του Disney Club ήταν δική σας. Αν βάλουμε στο... καλάθι και τη Φρουτοπία, του Κουτιού τα παραμύθια και όλα τα άλλα, μπορούμε να πούμε πως, είσαστε πίσω από τις πιο πετυχημένες παιδικές εκπομπές! Τι συνέβη και πλέον δεν υπάρχουν εκπομπές για παιδιά στην τηλεόραση;

Δεν υπάρχουν, διότι στα κανάλια εδώ και πολλά χρόνια το παιδικό πρόγραμμα δεν αποφέρει... έσοδα, όπως παλιά. Όσο απαίσιο κι αν ακούγεται αυτό, όταν το συσχετίζεις με παιδιά, είναι αλήθεια.

Από τη στιγμή που θεωρήθηκε πως την ώρα της παιδικής ζώνης κάνουν κακό οι διαφημίσεις παιχνιδιών και άλλων προϊόντων, τα οποία πιθανώς δελεάζουν τα παιδιά, σταμάτησαν οι διαφημίσεις, και από κείνη την στιγμή "μπαλώθηκε" το κενό με κινούμενα κάθε είδους, ένα καλό και 30 σαχλαμάρες.

"Δεν υπάρχουν πια παιδικές εκπομπές, διότι στα κανάλια εδώ και πολλά χρόνια το παιδικό πρόγραμμα δεν αποφέρει... έσοδα, όπως παλιά"

Είναι συνήθως προγράμματα που αγοράζονται ως προσφορές στα καλάθια των τηλεοπτικών σούπερ- μάρκετ. Σχεδόν ότι να ‘ναι, ως άλλοθι παιδικού προγράμματος και με ανούσιο ή και κακό περιεχόμενο, για να καλυφθούν κάποιες κενές ώρες στο πρόγραμμα. Η τηλεόραση ζητά πρόγραμμα, κι επειδή εκπέμπει νύχτα-μέρα, πετάει στο γυαλί ότι βρει, δεν το πολυψάχνει…πια!

Αν προσθέσουμε σε αυτό πως οι αρμόδιοι για το πρόγραμμα διακρίνονται βασικά για τις "οικονομικές τους σπουδές", είναι εμφανές γιατί - αντί να χαρούν για ένα παιδικό πρόγραμμα - δεν θα φροντίσουν να εγκρίνουν ελληνικές παραγωγές. Έτσι, όλα τα παιδικά στη χώρα μας ισούνται με κινούμενα σχέδια πουμεταγλωττίζονται στα ελληνικά, ποικιλλία ή πολυφωνία δεν υπάρχει.

Όσον αφορά σε μας όμως, εδώ και κάποιους μήνες μας κάλεσε η ΕΡΤ να κάνουμε μια παραγωγή με κούκλες και έχουμε την χαρά να παρουσιάζουμε ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα για τα παιδιά και τους γονείς, με τίτλο « Σεφ Πάστα Βράστα», ένα μαγκαζίνο , όπου τρέχει μια ιστορία με πρωταγωνιστές κούκλες αλλά υπάρχουν και ρεπορτάζ κι άλλα θέματα για τα παιδιά. Η εκπομπή προβάλλεται κάθε Σάββατο το πρωί στις 11.00 στην ΕΡΤ 2. Μας δίνει μεγάλη χαρά και ναι, το διασκεδάζουμε αφάνταστα.

Μιλήστε μας για την Φρουτοπία, υπάρχουν ακόμη σκηνικά στο στούντιο Mabrida; Τι μπορεί να δει κανείς εκεί; 

Τα σκηνικά της Φρουτοπίας δεν υπάρχουν πια. Πέρασαν πολλά χρόνια άλλωστε από τότε και τα χειροποίητα σκηνικά δεν άντεξαν στο χρόνο, δυστυχώς. Υπάρχουν όμως οι κούκλες της τηλεοπτικής Φρουτοπίας, οι οποίες καταλαμβάνουν τιμητική θέση στην Έκθεση Κούκλας, στο θέατρό μας στο κτήμα Mabrida. Αυτές, μαζί με κούκλες που έχουν παίξει σε σειρές και στα παραμύθια για την Γερμανία, μπορεί κανείς να τις δει στην Έκθεσή μας, που ίσως είναι από τις μεγαλύτερες στον κόσμο, αφού δεν σταματήσαμε ποτέ το κουκλοθέατρο, ergo δεν σταματήσαμε ποτέ να φτιάχνουμε κούκλες!

Aσχολείστε με το θέατρο ενώ πριν μερικά χρόνια κάνατε και την εκπομπή ΚΡΑ στον ΣΚΑΙ. Τι άλλο κάνετε που δεν γνωρίζουμε;

Και την εκπομπή «Ψαροκωστούλα, αγάπη μου» για τον ΑΝΤ1, πριν από πολλά χρόνια, που ήταν και αυτή σατιρική εκπομπή, όπως το ΚΡΑ κι έπαιζε ακριβώς μετά τις ειδήσεις των 9 στο κανάλι.

Το θέατρο ήταν η πρώτη μου αγάπη, μεγάλη αγάπη, είχα πάθος με το θέατρο! Όταν με πήγαιναν οι γονείς μου σε παράσταση, σχεδόν ξεχνούσα να καθίσω στην καρέκλα, τόσο "zoom in" έκανα στη σκηνή, στους ηθοποιούς… ίσως είχε αρχίσει και η μυωπία μου, δε ξέρω, χα χα, αλλά ναι, το θέατρο με αφοπλίζει. Και έχω δει τόσο καλές παραστάσεις σε μικρή ηλικία, και αργότερα όταν σπούδαζα στο Λονδίνο, ή σε ταινίες έχω παρακολουθήσει τόσο πολύ καρέ- καρέ τον Λώρενς Ολίβιε και άλλους σπουδαίους ηθοποιούς, που δεν μου είναι εύκολο να παρακολουθώ "μέτριες/ πρόχειρες" παραστάσεις. Δεν έχω χρόνο αρκετό να πηγαίνω συχνά στο θέατρο, ομολογώ. Γράφω όμως πολύ, και έτυχε εφέτος να επιλέξει η θεατρική ομάδα Νεάπολις, που εκτιμώ πολύ, να ανεβάσει σε διασκευή ένα έργο μου. Είναι "Η Χώρα των Πελαργών", στο θέατρο 104.

Τι άλλο κάνω; Γράφω πολύ! Αν προσθέσω και τα σενάρια για όλες τις εκπομπές έως τώρα, πρέπει να έχω γεμίσει ένα δωμάτιο. Έχω γράψει 2 βιβλία, αλλά έχει εκδοθεί μόνον το πρώτο. Τι άλλο κάνω; Μεταγλωττίζω και φτιάχνω τελευταία όλο και πιο συχνά κούκλες, ενίοτε και σκηνικά, αλλά φυσικά όλα αυτά ανήκουν στο πλαίσιο του κουκλοθεάτρου, αφού οι κουκλοπαίκτες τα κάνουν όλα μόνοι τους, τίποτα δεν αγοράζεται, κι αυτή είναι και η μαγεία! Από χόμπι, μου αρέσει ο χορός, το τραγούδι, το σκάκι και το ψάρεμα κι από σπορ το κολύμπι και το τέννις. Grosso modo, αυτά!

Πώς είναι τα παιδιά σήμερα σε σχέση με τις παλαιότερες γενιές;

Είναι πιο… μαζεμένα, πιο σιωπηλά, πιο καχύποπτα, δεν εκφράζονται εύκολα κι ελεύθερα.Είναι υπερβολικά πολλές οι πληροφορίες, οι εικόνες, επιβάλλονται πολλοί κανόνες για ένα μυαλουδάκι, που δυσκολεύεται να τα συγκρατήσει όλα αυτά. Οι ρυθμοί, οι παραστάσεις και η ταχύτητα των εναλλαγών κυμαίνονται σε υψηλές στροφές, που ένα παιδικό μυαλό αδυνατεί να ακολουθήσει. Όταν είναι πολλές οι πληροφορίες που πρέπει να καταγράψει ένας εγκέφαλος, όλες θα αποθηκευτούν επιφανειακά, σα δεδομένα, που όμως δεν κατανοούνται, ώστε να είναι και λειτουργικά.

Χρειάζονται χρόνο τα παιδιά, χώρο και χρόνο, να απλωθούν οι ψυχές τους. Δυστυχώς ούτε αλάνες φαντασίας υπάρχουν πια, όπως άλλοτε, ούτε ορίζοντας ανοιχτός (ζούμε σε τσιμεντένια κουτιά), τα παιδιά δεν έχουν επαφή με τη Φύση και ούτε περισσεύει ποιοτικός χρόνος γι’ αυτά. Είναι σημαντικά στοιχεία, που στερούνται.

"Όταν είναι πολλές οι πληροφορίες που πρέπει να καταγράψει ένας εγκέφαλος, όλες θα αποθηκευτούν επιφανειακά, σα δεδομένα, που όμως δεν κατανοούνται, ώστε να είναι και λειτουργικά"

Σάμπως να βιάζεται όλη η κοινωνία να τα "μπάσει" στη νοοτροπία των ενηλίκων! Αυτό όμως ισοπεδώνει την φαντασία τους, κάτι που θεωρώ τρομακτικό! Παλαιότερα δεν ήταν έτσι. Δεν γίνονταν όλα με το πάτημα ενός κουμπιού. Απαιτούσε κόπο και σπαζοκεφαλιά το κάθε τι. Δεν έβρισκες χιλιάδες είδη παιγνιδιών στα μαγαζιά, που κάποιος ενήλικας είχε προκατασκευάσει, για να τα βρει έτοιμα το παιδί. Τα πάρτυ δεν ήταν οργανωμένα και δεν ερχόταν κέιτερινγκ και κλόουν να σε διασκεδάσουν. Όλα ήταν "σπιτικά", είχαν διαδρομή και κόπο, με άλλα λόγια ήταν καμωμένα με αγάπη. Τα δώρα λιγοστά, 2-3 κι όχι 40! Έτσι μαθαίναμε να εκτιμάμε περισσότερο το κάθε τι, ακόμα κι ένα μικρό βιβλίο.

"Τα παιδιά δεν είναι μικρά ανθρωπάκια, που... παιδιαρίζουν. Είναι σοβαρά πλάσματα, ενήλικες της ηλικίας τους"

Επίσης, τα παιδιά είναι τώρα πολύ πιο επιθετικά από ότι ήταν κάποτε. Ή κλαίνε εύκολα, όταν δεν τους γίνεται το χατίρι. Όλα εξηγούνται φυσικά. Θα καταλήξω στο: " δείξε μου τους γονείς σου (οικογένεια, δασκάλους και φίλους) να σου πω ποιος είσαι!" Όσοι γονείς αφιερώνουν χρόνο στα παιδιά τους, συνομιλούν ως ίσοι προς ίσους μαζί τους, εξηγούν επαρκώς και δεν τα "κανακεύουν" (δεν τα "λαδώνουν" όπως λέω εγώ), όσοι δεν τα φυλακίζουν σε "γυάλες υπερπροστασίας" ή όσοι τηρούν σταθερές θέσεις κι αρχές, βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν σωστό χαρακτήρα, κρίση και άποψη.

Τα παιδιά δεν είναι μικρά ανθρωπάκια, που... παιδιαρίζουν. Είναι σοβαρά πλάσματα, ενήλικες της ηλικίας τους, έχουν έρθει στον κόσμο αυτό να προσφέρουν τον καλύτερό τους εαυτό. Αρκεί όμως να βοηθήσουν οι γονείς να αποκαλυφθεί αυτός "ο καλύτερος εαυτός" των παιδιών τους. Κι αυτό απαιτεί μεγάλη προσοχή, τρυφερή αφοσίωση, χρόνο, πολλή υπομονή κι αγάπη, όσο δύσκολες κι αν είναι οι συνθήκες, όση κούραση κι αν νοιώθουν μερικές φορές.

Τα παιδιά είναι θείο δώρο κι ευλογία. Θέλουν την φροντίδα που τους αξίζει.